турэ́цкі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
турэ́цкі |
турэ́цкая |
турэ́цкае |
турэ́цкія |
| Р. |
турэ́цкага |
турэ́цкай турэ́цкае |
турэ́цкага |
турэ́цкіх |
| Д. |
турэ́цкаму |
турэ́цкай |
турэ́цкаму |
турэ́цкім |
| В. |
турэ́цкі (неадуш.) турэ́цкага (адуш.) |
турэ́цкую |
турэ́цкае |
турэ́цкія (неадуш.) турэ́цкіх (адуш.) |
| Т. |
турэ́цкім |
турэ́цкай турэ́цкаю |
турэ́цкім |
турэ́цкімі |
| М. |
турэ́цкім |
турэ́цкай |
турэ́цкім |
турэ́цкіх |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
турэ́цкі туре́цкий;
◊ як т. святы́ — как туре́цкий свято́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
турэ́цкі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да Турцыі, туркаў, які належыць, уласцівы ім. У вывучаных помніках выяўлена каля 140 цюркізмаў, пераважна слоў татарскай і турэцкай моў. Жураўскі. Дзед Астап проста сніць свае турэцкія баталіі. Лынькоў.
2. Як састаўная частка некаторых батанічных назваў. Турэцкі тытунь. Турэцкая лілія.
•••
Турэцкая шабля гл. шабля.
Як турэцкі святы — нічога не мае, бедны, голы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Турэ́цкі ‘які мае адносіны да Турцыі або яе жыхароў’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), туре́цʼкі ‘тс’ (Вруб.), ст.-бел. турецкий, турецский, туречкий ‘тс’ (1565–1566 гг.), ‘састаўная частка некаторых батанічных назваў’ (1599 г., ГСБМ), у пераносных значэннях таксама ‘чужы, незнаёмы’: Я адну дачку маю — / Тую замуж аддаю / Да ў турэцкую зямлю (бешанк., Песні нар. свят), ‘чужаземны’: turéckʼiĭe ôrýexi ‘грэцкія (валоскія) арэхі’ (лун., Арх. Вяр.), часам у значэнні ‘дзікі, непрыемны, шкодны’: турэ́цкі баго́н ‘нейкая расліна, падобная на багон’ (ТС), або, наадварот, турэ́цкі рамо́нак ‘рамонак пахучы’ (лельч., Нар. лекс.), гл. спецыяльна пра ўжыванне т. зв. ксенонімаў Беразовіч, Язык и традиционная культура, 433–436 і інш. Ва ўсходнеславянскіх мовах лічыцца запазычаннем з польск. turecki (вытворнае ад Turek ‘турак’), як і сама назва краіны Турцыя (польск. Turcja з новалац. Turcia), гл. Фасмер, 4, 126; Гарбуль, Семант. полонизмы, 184; Арол, 4, 119; відавочна, пранікненне праз старабеларускую мову (Золтан, SSlav., 34, 1–4, 113–116). Аўтары ЕСУМ (5, 683) дапускаюць утварэнне непасрэдна ад ту́рки (< *турец), як і Туреччина, турьський, што да тур. Türk ‘турак, цюрак’, параўн. і ст.-бел. турский ‘турэцкі’ (1516 г., ГСБМ). Параўн. туркі-баркі, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ту́ркі, -аў, адз. ту́рак, -рка, м.
Народ, які складае асноўнае насельніцтва Турцыі.
|| ж. турча́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.
|| прым. турэ́цкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
армя́на-турэ́цкі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
армя́на-турэ́цкі |
армя́на-турэ́цкая |
армя́на-турэ́цкае |
армя́на-турэ́цкія |
| Р. |
армя́на-турэ́цкага |
армя́на-турэ́цкай армя́на-турэ́цкае |
армя́на-турэ́цкага |
армя́на-турэ́цкіх |
| Д. |
армя́на-турэ́цкаму |
армя́на-турэ́цкай |
армя́на-турэ́цкаму |
армя́на-турэ́цкім |
| В. |
армя́на-турэ́цкі (неадуш.) армя́на-турэ́цкага (адуш.) |
армя́на-турэ́цкую |
армя́на-турэ́цкае |
армя́на-турэ́цкія (неадуш.) армя́на-турэ́цкіх (адуш.) |
| Т. |
армя́на-турэ́цкім |
армя́на-турэ́цкай армя́на-турэ́цкаю |
армя́на-турэ́цкім |
армя́на-турэ́цкімі |
| М. |
армя́на-турэ́цкім |
армя́на-турэ́цкай |
армя́на-турэ́цкім |
армя́на-турэ́цкіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
венецыя́на-турэ́цкі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
венецыя́на-турэ́цкі |
венецыя́на-турэ́цкая |
венецыя́на-турэ́цкае |
венецыя́на-турэ́цкія |
| Р. |
венецыя́на-турэ́цкага |
венецыя́на-турэ́цкай венецыя́на-турэ́цкае |
венецыя́на-турэ́цкага |
венецыя́на-турэ́цкіх |
| Д. |
венецыя́на-турэ́цкаму |
венецыя́на-турэ́цкай |
венецыя́на-турэ́цкаму |
венецыя́на-турэ́цкім |
| В. |
венецыя́на-турэ́цкі (неадуш.) венецыя́на-турэ́цкага (адуш.) |
венецыя́на-турэ́цкую |
венецыя́на-турэ́цкае |
венецыя́на-турэ́цкія (неадуш.) венецыя́на-турэ́цкіх (адуш.) |
| Т. |
венецыя́на-турэ́цкім |
венецыя́на-турэ́цкай венецыя́на-турэ́цкаю |
венецыя́на-турэ́цкім |
венецыя́на-турэ́цкімі |
| М. |
венецыя́на-турэ́цкім |
венецыя́на-турэ́цкай |
венецыя́на-турэ́цкім |
венецыя́на-турэ́цкіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
белару́ска-турэ́цкі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
белару́ска-турэ́цкі |
белару́ска-турэ́цкая |
белару́ска-турэ́цкае |
белару́ска-турэ́цкія |
| Р. |
белару́ска-турэ́цкага |
белару́ска-турэ́цкай белару́ска-турэ́цкае |
белару́ска-турэ́цкага |
белару́ска-турэ́цкіх |
| Д. |
белару́ска-турэ́цкаму |
белару́ска-турэ́цкай |
белару́ска-турэ́цкаму |
белару́ска-турэ́цкім |
| В. |
белару́ска-турэ́цкі (неадуш.) белару́ска-турэ́цкага (адуш.) |
белару́ска-турэ́цкую |
белару́ска-турэ́цкае |
белару́ска-турэ́цкія (неадуш.) белару́ска-турэ́цкіх (адуш.) |
| Т. |
белару́ска-турэ́цкім |
белару́ска-турэ́цкай белару́ска-турэ́цкаю |
белару́ска-турэ́цкім |
белару́ска-турэ́цкімі |
| М. |
белару́ска-турэ́цкім |
белару́ска-турэ́цкай |
белару́ска-турэ́цкім |
белару́ска-турэ́цкіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
грэ́ка-турэ́цкі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
грэ́ка-турэ́цкі |
грэ́ка-турэ́цкая |
грэ́ка-турэ́цкае |
грэ́ка-турэ́цкія |
| Р. |
грэ́ка-турэ́цкага |
грэ́ка-турэ́цкай грэ́ка-турэ́цкае |
грэ́ка-турэ́цкага |
грэ́ка-турэ́цкіх |
| Д. |
грэ́ка-турэ́цкаму |
грэ́ка-турэ́цкай |
грэ́ка-турэ́цкаму |
грэ́ка-турэ́цкім |
| В. |
грэ́ка-турэ́цкі (неадуш.) грэ́ка-турэ́цкага (адуш.) |
грэ́ка-турэ́цкую |
грэ́ка-турэ́цкае |
грэ́ка-турэ́цкія (неадуш.) грэ́ка-турэ́цкіх (адуш.) |
| Т. |
грэ́ка-турэ́цкім |
грэ́ка-турэ́цкай грэ́ка-турэ́цкаю |
грэ́ка-турэ́цкім |
грэ́ка-турэ́цкімі |
| М. |
грэ́ка-турэ́цкім |
грэ́ка-турэ́цкай |
грэ́ка-турэ́цкім |
грэ́ка-турэ́цкіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
іта́ла-турэ́цкі
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
іта́ла-турэ́цкі |
іта́ла-турэ́цкая |
іта́ла-турэ́цкае |
іта́ла-турэ́цкія |
| Р. |
іта́ла-турэ́цкага |
іта́ла-турэ́цкай іта́ла-турэ́цкае |
іта́ла-турэ́цкага |
іта́ла-турэ́цкіх |
| Д. |
іта́ла-турэ́цкаму |
іта́ла-турэ́цкай |
іта́ла-турэ́цкаму |
іта́ла-турэ́цкім |
| В. |
іта́ла-турэ́цкі (неадуш.) іта́ла-турэ́цкага (адуш.) |
іта́ла-турэ́цкую |
іта́ла-турэ́цкае |
іта́ла-турэ́цкія (неадуш.) іта́ла-турэ́цкіх (адуш.) |
| Т. |
іта́ла-турэ́цкім |
іта́ла-турэ́цкай іта́ла-турэ́цкаю |
іта́ла-турэ́цкім |
іта́ла-турэ́цкімі |
| М. |
іта́ла-турэ́цкім |
іта́ла-турэ́цкай |
іта́ла-турэ́цкім |
іта́ла-турэ́цкіх |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)