тура́, -ы́, мн. ту́ры і (з ліч. 2, 3, 4) туры́, тур, ж. (разм.).

Шахматная фігура, якая мае форму вежы; ладдзя.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тура́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. тура́ ту́ры
туры́
Р. туры́ ту́р
Д. туры́ ту́рам
В. туру́ ту́ры
туры́
Т. туро́й
туро́ю		 ту́рамі
М. туры́ ту́рах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

тура́ ж., шахм. ладья́, тура́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тура́ шахм., разг. тура́, -ры́ ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тура́, ‑ы, ж.

Разм. Шахматная фігура, якая мае форму вежы; ладдзя ​2. Каля каробкі пажарнага дэпо з вежаю, што нагадвала шахматную туру, размясціўся цэлы партызанскі лагер. Карпаў.

[Фр. tour ад лац. turris — вежа.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Тура́ ‘ладдзя (фігура, якая мае форму вежы)’ (ТСБМ, Янк. 3.). Праз рускую мову (тура́) з франц. tour ‘вежа’ < лац. turris ‘тс’, ж. р. якога абумовіў канчатак ‑а. Ст.-бел. тура ‘вежа, асадная вежа’ (1563) запазычана са ст.-польск. tura ‘тс’, якое з франц. tour ‘тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 67). Гарбуль (Семант. полонизмы, 394) ставіць пад сумненне такі шлях запазычання.

Ту́ра ‘група, партыя’ (мядз., Сл. ПЗБ). З польск. tura ‘чарга, круг, тур’, якое з франц. tour, што з сярэднявечнага лац. turnus ‘вярчальны рух’ (SWO, 1980, 783).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ту́р

‘жывёліна’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ту́р ту́ры
Р. ту́ра ту́раў
Д. ту́ру ту́рам
В. ту́ра ту́раў
Т. ту́рам ту́рамі
М. ту́ры ту́рах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ладдзя́ ж., шахм. ладья́, тура́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

туры́ха, ‑і, ДМ ‑рысе, ж.

Самка тура.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ладдзя́², -і́, мн. -і́, -е́й, ж.

Шахматная фігура ў форме вежы, якая ходзіць удоўж і поперак дошкі па прамой; тура́.

|| прым. ладзе́йны, -ая, -ае.

Ладзейнае заканчэнне партыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)