страпяну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; зак., чым (разм.).
1. Парывістым рухам страсянуцца, кіўнуць галавою, валасамі і пад.
С. галавой.
2. Пра крылы: расправіць.
С. крыламі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
страпяну́ць
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
страпяну́ |
страпянё́м |
| 2-я ас. |
страпяне́ш |
страпеняце́ |
| 3-я ас. |
страпяне́ |
страпяну́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
страпяну́ў |
страпяну́лі |
| ж. |
страпяну́ла |
| н. |
страпяну́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
страпяні́ |
страпяні́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
страпяну́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
страпяну́ць сов., разг.
1. тряхну́ть, встряхну́ть; трепыхну́ть;
2. (крыльями) взмахну́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
страпяну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Разм.
1. чым. Парывісты рухам страсянуць, кіўнуць (галавою, валасамі і пад.). [Мукашык] страпянуў галавою, жадаючы развеяць страшны малюнак. Дамашэвіч. // што. Страсянуць, ачышчаючы ад пылу і пад., разраўнаваць. І, ужо бегучы, дзяўчына зняла з галавы .. стракатую касынку, страпянула яе і трошкі занепакоілася. Кулакоўскі. // без дап. Раптоўна ўздрыгнуць. [Алесь] страпянуў і, увесь перапалоханы і збянтэжаны, адскочыў ад пана Ліцвінскага. Адамчык.
2. чым. Расправіць (пра крылы). Сарока памылася, страпянула крыламі, паправіла дзюбкай пёркі і дзеўбанула хлеб. Пальчэўскі. Дзяцел зірнуў уніз, страпянуў крыламі і неўзабаве знік у гушчары. Курто.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Страпяну́ць (стріпяну́ць) ‘страсянуць’ (ТСБМ, Бяльк.), страпяну́цца ‘уздрыгнуць, усхапіцца’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), стрэ́пенуцца ‘уздрыгнуць, схапіцца, спахапіцца’ (Растарг.), стрыпыні́ты ‘аслупянець’ (драг., З нар. сл.). Да трапятаць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
трепыхну́ть сов., однокр., разг. страпяну́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
схамяну́ць
‘страпянуць каго-небудзь, што-небудзь’
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
схамяну́ |
схамянё́м |
| 2-я ас. |
схамяне́ш |
схаменяце́ |
| 3-я ас. |
схамяне́ |
схамяну́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
схамяну́ў |
схамяну́лі |
| ж. |
схамяну́ла |
| н. |
схамяну́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
схамяні́ |
схамяні́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
схамяну́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
затрапята́ць, ‑пячу, ‑печаш, ‑печа; зак.
Пачаць трапятаць. // Страпянуць чым‑н. некалькі разоў запар. Абодва [галубы] лёгка падскочылі на пругкіх нагах, шумна затрапяталі крыламі і падаліся ў вёску. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
встряхну́ть сов.
1. страсяну́ць, скалану́ць; страпяну́ць;
2. перен. узварухну́ць, узварушы́ць, узру́шыць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Трапну́цца (трэпну́цца) ‘уздрыгануцца, страпянуцца’ (ТС). Магчыма, варыянт да стрэпенуцца ‘тс’ (гл. страпянуць) без пачатковага (“рухомага”) с‑ зменены пад уплывам трэ́пнуць, тро́пнуць ‘ударыць’, гл. трапаць 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)