про́йгрыш

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. про́йгрыш про́йгрышы
Р. про́йгрышу про́йгрышаў
Д. про́йгрышу про́йгрышам
В. про́йгрыш про́йгрышы
Т. про́йгрышам про́йгрышамі
М. про́йгрышы про́йгрышах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

про́йгрыш, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Няўдачны для каго-н. зыход гульні, спаборніцтва і пад.

Застацца ў пройгрышы.

2. Сума грошай, страчаная пры гульні.

Вялікі п.

|| прым. про́йгрышны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

про́йгрыш, -шу м., в разн. знач. про́игрыш;

заста́цца ў ~шы — оста́ться в про́игрыше;

п. у ча́се — про́игрыш во вре́мени

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

про́йгрыш, ‑у, м.

1. Страта ў гульні; становішча, якое склалася ў выніку няўдачнага канца гульні. Пройгрыш у шахматнай гульні. // Няўдачны вынік, паражэнне (у якой‑н. справе, спрэчцы і пад.). Злосць забірае Аксёна. Перад яго вачамі ўстаюць суды, доўгая цяганіна з панам Скірмунтам і пройгрыш справы па ўсіх інстанцыях. Колас.

2. Тое, што прайграна. Вялікі грашовы пройгрыш.

3. Няўдача, нявыгада. Апынуцца ў пройгрышы. □ [Сцёпка:] — Правільна кажаш, Атрымалі б выйгрыш у часе, але пройгрыш у сіле... Гамолка. Адзіны пройгрыш мой, і немалы — не здолеў я прываражыць Ірыну. Зарыцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мат¹, -а, М ма́це, мн. -ы, -аў, м.

Пройгрыш у шахматнай гульні.

Спёрты м.

|| прым. ма́тавы, -ая, -ае.

Матавая пазіцыя.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

про́игрыш в разн. знач. про́йгрыш, -шу м.;

оста́ться в про́игрыше заста́цца ў про́йгрышы;

про́игрыш вре́мени перен. про́йгрыш ча́су;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рэва́нш, ‑у, м.

Адплата за паражэнне, няўдачу, пройгрыш і пад., а таксама барацьба з мэтай узяць верх над ранейшым пераможцам. Узяць рэванш.

[Фр. revanche.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Кікс ’няўдалы ўдар кіем па шары ў більярднай гульні’ (ТСБМ), ’нішто, пройгрыш’ (Бяльк.). З ням. Kicks ’тс’ (Слаўскі, 2, 100).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ля́пка 1 ’насечка, метка на бервяне’ (Бяльк.) — як вынік дзеяння ад ля́паць 1 (гл.).

Ляпка 2 ’пройгрыш, страта’ (КТС — Дунін–Марцінкевіч). З лексікі карцёжнікаў. Да польск. lapa ’ашуканства’, якое з ням. Lappe ’разява, расцяпа’ (Варш. сл., 2, 684).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мат ​1, ‑а, М маце, м.

1. Становішча ў шахматнай гульні, калі кароль, знаходзячыся пад ударам фігуры праціўніка, не можа абараніцца, што азначае пройгрыш партыі.

2. перан. Безнадзейнае становішча.

[Перс. māt — памёр.]

мат ​2, ‑а, М маце, м.

Брыдкая лаянка. [Карніцкі:] — Бывай здароў і раз назаўсёды запомні: размаўляць са мною пры дапамозе мата не дазволю. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)