праць, пяру́, пярэ́ш, пярэ́; пяро́м, пераце́, пяру́ць; праў, пра́ла; пяры́; незак., што.

Мыць (бялізну, палатно), б’ючы пранікам.

П. бялізну.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пра́ць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. пяру́ пяро́м
2-я ас. пярэ́ш пераце́
3-я ас. пярэ́ пяру́ць
Прошлы час
м. пра́ў пра́лі
ж. пра́ла
н. пра́ла
Загадны лад
2-я ас. пяры́ пяры́це

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

праць несов. колоти́ть валько́м (бельё)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

праць, пяру, пярэш, пяра; пяром, пераце; незак., што.

Мыць, б’ючы пранікам (бялізну, палатно). Андрэй яшчэ здалёку пачуў, як нехта лупіў пранікам пад гарою — на кладках валаськоўцы здаўна пралі бялізну, — але не думаў, што гэта будзе Таццяна. Чыгрынаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Праць ’мыць, б’ючы пранікам (бялізну, палатно)’ (ТСБМ, Нас., Некр., Янк. 1, Юрч., Бес., Мік., Шн. 2, Янк. Мат.), пра́ці, пра́ты ’тс’ (Сл. ПЗБ), пра́ті ’тс’ (Сл. Брэс.), ’біць, лупцаваць’ (Юрч., Нікан.), ст.-бел. прати ’тс’. Рус. прать ’мыць, калаціць бялізну, укр. пра́ти ’мыць, калаціць’, ст.-рус. пьрати, перу ’мыць бялізну’, польск. prać ’мыць бялізну’, в.-луж. prać, н.-луж. praś, палаб. perět, чэш. práti, славац. prať, серб.-харв. пра̏ти, славен. práti ’біць, калаціць, мыць’, балг. пера́ ’тс’, макед. пере ’тс’. Прасл. *pьrati, першаснае значэнне ’біць, лупцаваць’. Роднасныя: літ. pẽrti, periù ’біць, сячы лазневым венікам’, лат. pḕrt ’біць венікам у лазні’, арм. harkanem ’б’ю’ (Фасмер, 3, 355; Траўтман, 215, 468). Значэнне ’таўчы, таптаць’ у якасці зыходнага прымаюць Младэнаў, 418; Бязлай, 3, 104; Сной₂, 559 (< і.-е. per‑ ’таўчы’), што зусім верагодна, улічыўшы архаічны палескі спосаб прання, пры якім бялізну топчуць нагамі, параўн. літ. spìrti ’таптаць нагамі’, што, паводле Фасмера (3, 355), роднаснае *perti, гл. перці.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вы́праць

‘да праць’

дзеяслоў, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. вы́перу вы́перам
2-я ас. вы́пераш вы́пераце
3-я ас. вы́пера вы́перуць
Прошлы час
м. вы́праў вы́пралі
ж. вы́прала
н. вы́прала
Загадны лад
2-я ас. вы́перы вы́перыце
Дзеепрыслоўе
прош. час вы́праўшы

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

дапра́ць

‘скончыць праць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. дапяру́ дапяро́м
2-я ас. дапярэ́ш дапераце́
3-я ас. дапярэ́ дапяру́ць
Прошлы час
м. дапра́ў дапра́лі
ж. дапра́ла
н. дапра́ла
Загадны лад
2-я ас. дапяры́ дапяры́це
Дзеепрыслоўе
прош. час дапра́ўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Пракалаці́ць ’памыць’ (лід., Сл. ПЗБ). Да калаціць ’мяць, біць, трэсці’. Семантычна да праць ’мыць з пранікам’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прані́на ’менструацыя’ (ТС). Дэрыват з суф. ‑іна ад праць (гл.). Эўфемізм, параўн. праннё ’бялізна для мыцця’ (Юрч.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пра́льня 1 ’пралля’ (ТС). Да прасці (гл.).

Пра́льня 2 ’памяшканне для мыцця бялізны’ (ТСБМ, Стан.). Да праць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)