плю́хаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. Тое, што і плюхацца (у 1 і 3 знач.).
2. што і чаго. Рэзкім рухам выліваць (разм.).
П. ваду ў цэбар.
|| аднакр. плю́хнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
|| наз. плю́ханне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
плю́хаць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
плю́хаю |
плю́хаем |
| 2-я ас. |
плю́хаеш |
плю́хаеце |
| 3-я ас. |
плю́хае |
плю́хаюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
плю́хаў |
плю́халі |
| ж. |
плю́хала |
| н. |
плю́хала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
плю́хай |
плю́хайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
плю́хаючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
плю́хаць несов.
1. в разн. знач. плеска́ть; (выливать с шумом — ещё) бу́хать;
2. (издавать звук, взметнув в воде вверх) вспле́скивать; плеска́ть;
3. ли́ться, хлеста́ть;
4. прост. (падать в грязь, воду) шлёпаться, плю́хаться, плю́хать;
5. прост. (ударять) шлёпать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
плю́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да плюхнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Плю́хаць 1 ’падаць з шумам’ (ТСБМ), плю́хнуць ’упасці ў ваду’ (Бяльк.), плю́хацца ’падаць, шлёпацца ў ваду, гразь з пляскам’, ’перамяшчацца, рухацца ў вадзе, балоце’ (ТСБМ), плю́хаць ’удараючы па вадзе, рабіць плёскат, пляск’ (Шат.), хоць апошняе можа ўзыходзіць і да плёхаць (гл.). Побач з гэтым у плю́хаць, плю́хацца развіваецца значэнне ’плёскацца’, ’боўтацца па гразі’ (Шат.), ’пералівацца праз край’, ’ударацца аб што-н.’, ’купацца, мыцца, распырскваючы ваду’ (ТСБМ); адпаведна плю́х! — пра выліванне: нясуць, а іш шайкі плюх, плюх на мост (мсцісл., Нар. лекс.), альбо плюх (параўн.: плюх вады яму ў вочы!) замяняе плюсь ’тс’ (Бяльк.). Сюды ж: плю́хнуць ’упасці ў ваду’ (Бяльк.) ’ударыць’ (Жд. 1), ’лінуць’ (смарг., ваўк., Сл. ПЗБ), параўн. укр. плю́хати, плю́хнути ’плёскаць; падаць з шумам’, рус. плю́хать, плю́хнуть, польск. pluchać ’тс’, балг. плю́(х)вам, плю́хна ’даваць аплявуху; упасці на зямлю’. Да прасл. *plʼux‑ati < *plʼusk‑a‑ti, гл. плю́скаць.
Плю́хаць 2 ’хлюпаць’, ’ісці (аб працяглым дажджы)’, плюхце́ць ’тс’ (ТСБМ), плюхчэць ’падаць вялікімі кроплямі’ (Нас.). Да прасл. *plʼux‑t‑ě‑ti, якое з і.-е. *pleu̯‑sk‑ ’імжэць, імгліць’. Гл. папярэдняе слова; да словаўтварэння параўн. ды́хаць/дыхце́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
плёхаць несов., см. плю́хаць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заплеска́ться заплю́хаць, пача́ць плю́хаць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паплю́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Плюхнуць некалькі разоў; плюхаць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паплю́хваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Плюхаць злёгку або час ад часу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
плюхце́ць, ‑ціць; незак.
Разм. Плюхаць, хлюпаць. Конь — Ножык клыгаў, аступаўся, Вада пад коламі плюхцела. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)