Плея́ды ед. нет, астр. Плея́ды
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Плея́ды астр. Стажа́ры, -раў, ед. нет, Плея́ды, род. Плея́д, ед. нет; миф. плея́ды.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
плея́да
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
плея́да |
| Р. |
плея́ды |
| Д. |
плея́дзе |
| В. |
плея́ду |
| Т. |
плея́дай
плея́даю |
| М. |
плея́дзе |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
плея́да, -ы, ДМ -дзе, ж. (высок.).
1. Група выдатных дзеячаў пэўнай эпохі ў якой-н. галіне культуры, навукі.
П. выдатных пісьменнікаў.
2. (з вялікай літары), мн. Плея́ды, Плея́д. Вялікая колькасць яркіх зорак у сузор’і Цяльца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
плея́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Група выдатных дзеячаў у якой‑н. галіне пэўнай эпохі, звязаных агульнасцю поглядаў, задач і пад. Дзям’ян Бедны належыць да слаўнай плеяды пачынальнікаў новай, сацыялістычнай літаратуры. «Полымя».
[Грэч. pleias — назва групы з сямі старажытнагрэчаскіх паэтаў.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ку́ркі ’сузор’е Плеяды’ (Маш.). Да кура (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сямізвёздачка (сямізьвёздачка) ’сузор’е Плеяды’ (Касп.). Да сем і звязда ’зорка’ (гл.), названа паводле колькасці зорак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Весажо́р ’сузор’е ў сем зор’, вісажы́р, вісыжа́р ’сузор’е’ (Бяльк.), зах.-палес. высожа́р ’Плеяды’ (Маш., Atlas, 3); рус. кур., дан., тул., калуж. весожа́ры ’сузор’е’, дан. весожа́ры, висожа́ры ’Плеяды’, калуж. висожа́ры, урал. висожа́р ’сузор’е Вялікай Мядзведзіцы’, смал. вышеза́р ’сузор’е Малой Мядзведзіцы’. Складанае слова ад віс‑ (параўн. рус. вяц., каз. ви́сы ’валасы’, новасіб. ’апоўзіны’) і ‑жар (усячэнне ад стожар). Гэта слова, як і роднаснае валасажа́р (гл.), узнікла ў выніку налажэння двух слоў з хісткай семантыкай, якая датычыць назваў сузор’яў і зорак; параўн. балг. власи́ ’валасы’, ’сузор’е Цяльца’ і рус. стожары ’Плеяды’; ’Вялікая Мядзведзіца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Паласаза́р, полосозир ’сузор’е Плеяды’ (ТС). Відаць, з Валасажар ’тс’, якое было збліжана і кантамінавана з паласа і зорка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стажа́ры ‘сузор’е Вялікая Мядзведзіца’ (мін., зах.-маг., ЛА, 2; Стан.), ‘групы блізка размешчаных зорак у сузор’і Цяльца’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Сцяшк.), стажэ́рка ‘Плеяды’ (Касп.). Укр. стожа́ри ‘сузор’е Плеяды’, рус. стожа́ры ‘сузор’е Плеяд, Вялікай Мядзведзіцы’. Паводле Фасмера (3, 764), перанос з стажар (гл.); паводле ЕСУМ (5, 424), гэта другаснае збліжэнне на базе старой назвы Плеяд Валасажа́р (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)