памі́ж

прыназоўнік

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

памі́ж, прыназ.

1. з Р або Т. Ужыв. для ўказання становішча прадмета або праяўлення дзеяння ў перамежку, пасярэдзіне чаго-н.

П. акном і сталом.

П. хмар.

П. двух агнёў (перан.). П. дзесяццю і дванаццаццю гадзінамі.

2. з Т або Р. Ужыв. для ўказання на групу прадметаў або асоб, у асяроддзі якіх наглядаюцца ўзаемасувязі, узаемаадносіны, узаемадзеянне.

П. намі ёсць дамоўленасць.

П. старымі сябрамі або п. старых сяброў стаў назірацца разлад.

П. намі (па сакрэце).

3. з Т. Служыць для ўказання на супастаўленне якіх-н. прадметаў, асоб, з’яў.

Розніца п. прыказкай і прымаўкай.

4. з Т. Служыць для абазначэння якой-н. групы прадметаў ці асоб, у межах якой адбываецца размеркаванне, падзел чаго-н.

Размеркаваць працу п. супрацоўнікамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

памі́ж предлог, см. між;

◊ п. двух агнёў — ме́жду двух огне́й;

чыта́ць п. радко́ў — чита́ть ме́жду строк;

п. не́бам і зямлёй — ме́жду не́бом и землёй;

сядзе́ць п. двух крэ́слаў — сиде́ть ме́жду двух сту́льев

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

памі́ж, прыназ. з Р і Т.

Спалучэнне з прыназоўнікам «паміж» выражае:

Прасторавыя адносіны

1. з Р або Т. Ужываецца для ўказання на прадметы, пасярод якіх або ў прамежку між якімі што‑н. знаходзіцца, адбываецца. Граніца паміж двума светамі. Вагоны стаялі паміж акном і сталом. □ [Сашка] падаўся да стала, які стаяў пры сцяне паміж двух акон. Чорны. На плошчу паміж Домам Урада і домам насупраць увайшлі самаходкі. Мележ. // Тое ж пры ўказанні на групу прадметаў ці асоб. Паміж нізкіх цёмна-сініх хмар прабілася малінавая палоска. Грахоўскі. Па моры плывуць караблі, Плывуць паміж рыфаў і скал. Купала. // Ужываецца для ўказання на сферу, асяроддзе, у якім што‑н. знаходзіцца, адбываецца. Ў глыбі двара стаяла хата І выглядала зухавата Паміж запушчанай будовы. Колас. Вясна кругом, адгрукалі марозы, Ручай паміж палеткамі журчыць. Броўка.

Часавыя адносіны

2. з Т або Р. Ужываецца для ўказання на пачатковы і канцовы моманты, якімі абмяжоўваецца пэўны прамежак часу. Паміж дзесяццю і дванаццаццю гадзінамі. Паміж захадам сонца і змярканнем. □ Высадка павінна была адбыцца паміж 28 і 29 сакавіка паблізу Палангена. Г. Кісялёў. // Ужываецца для ўказання на з’явы, падзеі, у прамежку ці ў перапынку між якімі што‑н. адбываецца. Паміж гаворкаю дымок Віецца між сябрамі. Броўка. Інтэрвалы паміж бомбавымі разрывамі бадай што ўжо і не заўважаліся. Чорны.

Аб’ектныя адносіны

3. з Т або Р. Ужываецца для ўказання на групу прадметаў або асоб, у асяроддзі якіх наглядаюцца ўзаемасувязі, узаемаадносіны, узаемадзеянне. [Шуфт:] Будзем лічыць, што ўмова паміж намі заключана. Крапіва. Цёпла, пранікнёна гаварыў Лазавенка аб ўмацаваны дружбы паміж калгасамі. Шамякін. Паміж старых прыяцеляў павеяў нядобры халадок. Зарэцкі.

4. з Т. Служыць для ўказання на супастаўленне якіх‑н. прадметаў, асоб, з’яў. Розніца паміж прыказкай і прымаўкай. □ З’езд [дэлегатаў арміі і тылу Заходняга фронту] з’явіўся арэнай жорсткай барацьбы паміж сіламі рэвалюцыі і контррэвалюцыі за армію. «Весці».

5. з Т. Служыць для абазначэння якой‑н. групы прадметаў або асоб, у межах якой адбываецца размеркаванне, падзея чаго‑н. Падзяліць сшыткі паміж вучнямі.

•••

Паміж двух агнёў гл. агонь.

Паміж намі (кажучы) гл. мы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ко́ма

‘інтэрвал паміж двума гукамі’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. ко́ма ко́мы
Р. ко́мы ко́м
Д. ко́ме ко́мам
В. ко́му ко́мы
Т. ко́май
ко́маю		 ко́мамі
М. ко́ме ко́мах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

руча́йнік

‘насякомае; два гаршкі, злучаныя паміж сабой адной ручкай’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. руча́йнік руча́йнікі
Р. руча́йніка руча́йнікаў
Д. руча́йніку руча́йнікам
В. руча́йніка руча́йнікаў
Т. руча́йнікам руча́йнікамі
М. руча́йніку руча́йніках

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

руча́йнік

‘насякомае; два гаршкі, злучаныя паміж сабой адной ручкай’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. руча́йнік руча́йнікі
Р. руча́йніка руча́йнікаў
Д. руча́йніку руча́йнікам
В. руча́йнік руча́йнікі
Т. руча́йнікам руча́йнікамі
М. руча́йніку руча́йніках

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

перапа́д

‘розніца паміж верхнім і ніжнім узроўнямі вады, тэмпературы і пад.’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. перапа́д перапа́ды
Р. перапа́ду перапа́даў
Д. перапа́ду перапа́дам
В. перапа́д перапа́ды
Т. перапа́дам перапа́дамі
М. перапа́дзе перапа́дах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ме́жду предлог с твор. (с род. мн., уст.) памі́ж, між (кім, чым);

ме́жду до́мом и реко́й памі́ж (між) до́мам і рако́й;

ме́жду о́кнами памі́ж (між) во́кнамі;

ме́жду двумя́ и тремя́ часа́ми памі́ж (між) дзвюма́ і трыма́ гадзі́намі;

договори́ться ме́жду собо́й дамо́віцца памі́ж (між) сабо́й;

дру́жба ме́жду наро́дами дру́жба памі́ж (між) наро́дамі;

ме́жду ни́ми нет никако́й ра́зницы памі́ж (між) і́мі няма́ нія́кай ро́зніцы; в конструкциях со значением «среди» переводится также и с род.;

ме́жду гора́ми протека́л руче́й памі́ж гор (гара́мі) працяка́ў руча́й;

ме́жду дере́вьями мелька́ли бе́лые руба́хи памі́ж дрэў (дрэ́вамі) мільга́лі бе́лыя кашу́лі;

◊

ме́жду на́ми (говоря́) між (памі́ж) на́мі (ка́жучы);

ме́жду про́чим між (памі́ж) і́ншым;

ме́жду тем між (памі́ж) тым, тым ча́сам;

ме́жду тем как між (памі́ж) тым як, тым ча́сам як;

чита́ть ме́жду строк чыта́ць памі́ж радко́ў.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

анало́гія, -і, ж. (кніжн.).

Падабенства ў якіх-н. адносінах паміж прадметамі, з’явамі і паняццямі.

Правесці аналогію паміж з’явамі.

Поўная а.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)