наву́шнік
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
наву́шнік |
наву́шнікі |
| Р. |
наву́шніка |
наву́шнікаў |
| Д. |
наву́шніку |
наву́шнікам |
| В. |
наву́шнік |
наву́шнікі |
| Т. |
наву́шнікам |
наву́шнікамі |
| М. |
наву́шніку |
наву́шніках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
наву́шнік м., см. наву́шнікі
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Наву́шнік ’вуха ў шапцы-вушанцы; спецыяльнае прыстасаванне для аховы вушэй ад холаду; прылада, якая надзяваецца на вушы для праслухоўвання гукаперадач і гуказапісаў’ (ТСБМ). Усходнеславянскае ўтварэнне ад вуха (ухо), параўн. рус. наушник, укр. наушник ’тс’; падобныя незалежныя ўтварэнні вядомы ў многіх славянскіх мовах, параўн., напрыклад, в.-луж. nawušnik ’завушніца’ і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наву́шнікі, -аў, адз. наву́шнік, -а, м.
1. Прылада для слухання, якая надзяваецца на вушы.
Н. да плэера.
2. Частка цёплай шапкі, якая закрывае вушы, або спецыяльнае прыстасаванне для засцярогі вушэй ад холаду.
Апусціць навушнікі ў шапцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нау́шники мн. наву́шнікі, -каў;
нау́шник ед. наву́шнік, -ка м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прамыка́ць ’пратыкаць дзірку ў вусе для навушнік (Малч.). Да мыкаць 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́шнік ’навушнік’ (Байк. і Некр., Гарэц.). Магчыма, наватвор 20‑х гадоў ад ву́ха, вушны́ для перакладу рус. наушник.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наву́шнікі (ед. наву́шнік м.) нау́шники;
ша́пка з ~камі — ша́пка с нау́шниками;
н. мінашука́льніка — нау́шники миноиска́теля
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наву́шнікі, ‑аў; адз. навушнік, ‑а, м.
1. Частка шапкі, якая адкладаецца на вушы, або спецыяльнае прыстасаванне для засцярогі вушэй ад холаду. Міхась ходзіць з голымі рукамі, хоць рукавіцы ў кішэні, грудзіна заўсёды расхрыстаная, у самы вялікі мароз не апусціць навушнікаў у шапцы. Дамашэвіч.
2. Прылада для слухання гукаперадач, якая складаецца з двух слыхавых апаратаў, што надзяваюцца на вушы. Сяргей яшчэ некалькі разоў перадаў пазыўныя, паслухаў і нервова зняў навушнікі. Няхай. Каля стала белагаловы хлапчук круціць дэтэктарны прыёмнік і нешта слухае ў навушніках. Кучар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Каплаву́хі ’віславухі’ (паўд.-мін., З нар. сл.; Бір. Дзярж.; слуц., Працы, 6; Растарг.), укр. капловухий, каплоухий ’тс’, рус. н.-рас., кубан. каплоухий ’тс’, ’тупы’, ’дурнаваты’, пск., цвяр. каплоух ’разявака’, свярдл. ’з малымі вушамі’. Фасмер (2, 186) суадносіць з дзеясловам клепать, балг. клепне ’звісае (ляпаючы)’, чэш. klepiti, укр. клшгати ’ляпаць’ (параўн. укр. клапоўхий. клапкий ’віславухі’). ЕСУМ (2, 374) разглядае гэту лексему як складзеную з капель ’навушнік у шапцы’ і вухо ’вуха’. Магчымы, аднак, варыянт этымалогіі з кантамінацыяй лексем віславухі (або аблавухі) і лапавухі > *лаплавухі з наступным распадабненнем л…л > к…л.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)