мясці́цца, мяшчу́ся, ме́сцішся, ме́сціцца; незак.
1. Мець прытулак у цесным, невялікім памяшканні; жыць.
М. ў знаёмых.
2. Змяшчацца на невялікай прасторы.
На ўзгорку мясцілася ўтульная вёсачка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мясці́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
мяшчу́ся |
ме́сцімся |
| 2-я ас. |
ме́сцішся |
ме́сціцеся |
| 3-я ас. |
ме́сціцца |
ме́сцяцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
мясці́ўся |
мясці́ліся |
| ж. |
мясці́лася |
| н. |
мясці́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
мясці́ся |
мясці́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ме́сцячыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
мясці́цца несов.
1. прожива́ть, тесни́ться, юти́ться;
уся́ сям’я́ ~ці́лася ў адны́м пако́і — вся семья́ прожива́ла (юти́лась) в одно́й ко́мнате;
2. тесни́ться; юти́ться; размеща́ться, устра́иваться;
хло́пцы ~ці́ліся каля́ кастра́ — ребя́та тесни́лись (юти́лись) во́зле костра́;
3. ума́щиваться; уса́живаться;
4. вмеща́ться;
усе́ рэ́чы ме́сцяцца ў чамада́не — все ве́щи вмеща́ются в чемода́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мясці́цца, мяшчуся, месцішся, месціцца; незак.
1. Змяшчацца, знаходзіцца, размяшчацца. Там жа, дзе пачынаўся за вясковымі платамі выган, мясціўся і будынак школы. Галавач. Пакой, у якім мясціўся сельгасаддзел, быў не так вялікі. Сабаленка. // Мець прыстанішча, жыць. У хутарскіх хатах, разам з гаспадарамі, і мясціліся палонныя з лесапільні. Чорны.
2. Займаць зручнае месца; уладкоўвацца. Хутка сястра пайшла, а хворы, крэкчучы і стогнучы, пачаў мясціцца пад коўдрай. Быкаў. Я чую, як варочаецца на паліцы жанчына, пэўне, месціцца, каб зручней было гутарыць. Галавач.
3. Умяшчацца, змяшчацца. Народ не месціцца ў хаце. Скрыган. Цеснавата калгаснаму дабру .. мясціцца ў старых будынінах. Палтаран. / Аб думках, пачуццях, перажываннях. У галаве .. [Лемеша] не месціцца, як гэта можна пайсці супраць начальства? Колас. Радасць гэткая ў сэрцы не месціцца. Бураўкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мясці́цца ’ўсаджвацца’ (Бяльк., ТС), у выразе не месціцца у шкуры ’неспакойны, непаседлівы’ (Ян.). Яшчэ ст.-рус. мѣститися ’займаць месца, змяшчацца’ (XII ст.). Да ме́ста (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ме́сціцца несов., см. мясці́цца
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прымісцігава́цца экспр. ’прыладзіцца’ (воран., Сл. ПЗБ). Прэфіксальнае ўтварэнне да незафіксаванага *місцігава́цца, экспрэсіўнага карэляту мясці́цца, гл. ме́сціць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
юти́ться несов.
1. (иметь пристанище) мець прыту́лак, тулі́цца;
2. (помещаться на небольшом пространстве) тулі́цца, мясці́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ме́сціцца, мешчуся, месцішся, месціцца; незак.
Тое, што і мясціцца (у 1, 3 знач.). У невялічкім пакойчыку .. месціліся жалезны ложак на сетцы, маленькі столік з люстэркам і этажэрка, застаўленая кнігамі. Рамановіч. Перастала біцца вялікае сэрца [пісьменніка], сэрца, у якім месціўся цэлы свет. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазахо́пліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Захапіць усіх, многіх або ўсё, многае. Пазахопліваць палонных. Пазахопліваць зброю. // Апярэдзіўшы каго‑н., заняць для сябе ўсё, многае. Пакуль Мілана недзе ў спальні прычэсвалася, лепшыя месцы пазахоплівалі іншыя госці, і Будыкам мімаволі прыйшлося мясціцца на краі стала. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)