кру́пы
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
кру́пы |
| Р. |
кру́п |
| Д. |
кру́пам |
| В. |
кру́пы |
| Т. |
кру́памі |
| М. |
кру́пах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
кру́пы, круп.
1. Прадукт харчавання з цэлых або сечаных зярнят розных культур.
Грэчневыя к.
Зварыць кашу з манных круп.
2. перан. Снег у выглядзе невялікіх шарападобных зярнят.
|| памянш. кру́пкі, -пак.
|| прым. крупяны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кру́пы (род. круп) ед. нет, в разн. знач. крупа́ ж.;
ры́савыя к. — ри́совая крупа́;
ве́цер біў у во́кны ле-дзяны́мі ~памі — ве́тер бил в о́кна ледяно́й крупо́й;
◊ надзьму́цца як мыш на кру́пы — наду́ться как мышь на крупу́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кру́пы, круп; адз. няма.
1. Прадукт харчавання, які складаецца з ачышчаных цэлых або сечаных зярнят розных культур. Ячменныя крупы. Рысавыя крупы. □ Палічкі трэцяй шафы займаліся прадуктамі — гарохам, макаронамі, крупамі, — перасыпанымі з магазінных кулькоў у белыя торбачкі. Ракітны.
2. Снег у выглядзе невялікіх шарападобных зярнят. Закруціў вецер, б’ючы ў твар чалавека калянымі, як шрот, крупамі. Хадкевіч.
•••
Надзьмуцца як мыш на крупы гл. надзьмуцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кру́пы ’прадукт харчавання з зярнят розных культур’ (ТСБМ, Нас., Касп., ТС). Укр. крупа, рус. крупа, крупы ’тс’, ст.-слав. кроупа ’кроха’, серб.-харв. кру́па ’крупа’, славен. krúpa ’тс’, польск. krupa ’крупа, град’, чэш. kroupa, kroupy, славац. krúpa, krúpy, н.-луж. kšupa, kśupy, в.-луж. krupa, krupy ’тс’. Прасл. krupa да krupiti ’рабіць крупны памол’, krupъ ’крупны’. Найбольш надзейныя індаеўрапейскія паралелі ў балтыйскіх і германскіх мовах: літ. kraupùs ’няроўны, шурпаты’, krùpti ’пакрывацца струпамі’, ст.-ісл. hrufa ’струп’, hrjufr ’шурпаты’. Не выключана генетычная сувязь з kruxъ, krušiti (гл. крух, круха). Тады гаворка ідзе аб і.-е. kreu̯‑ ’ламаць, крушыць’ з датэрмінатывамі ‑p‑ і ‑s‑ (Бернекер, 630; Буга Rinkt, 1, 446–447; Фрэнкель, 290; Слаўскі, 3, 177). Параўн. прасл. trupъ і truxъ (гл. труп і труха).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
са́га², нескл., н.
Крупы з крухмалу сагавай пальмы, а таксама штучныя крупы з кукурузнага або бульбянога крухмалу.
|| прым. са́гавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Кру́па
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Кру́па |
| Р. |
Кру́пы |
| Д. |
Кру́пе |
| В. |
Кру́пу |
| Т. |
Кру́пай
Кру́паю |
| М. |
Кру́пе |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Крупа́
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Крупа́ |
| Р. |
Крупы́ |
| Д. |
Крупе́ |
| В. |
Крупу́ |
| Т. |
Крупо́й
Крупо́ю |
| М. |
Крупе́ |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
я́дрыца, -ы, ж.
Крупы з ачышчаных цэлых зярнят грэчкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аўся́нка
‘крупы’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
аўся́нка |
| Р. |
аўся́нкі |
| Д. |
аўся́нцы |
| В. |
аўся́нку |
| Т. |
аўся́нкай
аўся́нкаю |
| М. |
аўся́нцы |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)