Зубы́ 1 ’карункі, звязаныя зубцамі’ (навагр., Нар. сл.), зубэ ’карункі’ (дзятл., Сл. паўн.-зах.). Рус. разан. зубья, ніжнегар. зубцы́ ’тс’, н.-луж. zubki ’карункі на жаночых сукнях’. Перанос па падобнасці знешняга выгляду на карункі ад зуб 1 з афармленнем па мн. л.

Зубы́ 2 ’спарыння’ (пухав., Жыв. сл.), зуб ’буйное чорнае зерне ў жыце’ (чэрв., Нар. лекс.). Слова зуб 1 уваходзіць у шэраг назваў раслін у слав. мовах, напр. у чэш., славен., верагодна, па падобнасці лісця ці насення. Бел. зубы паводле формы ражкоў, што ўзнікаюць на жыце і ў іншых каласах замест зярнят (хвароба злакаў Claviceps purpurea). Лекс. Палесся, 71.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зу́б

‘орган’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. зу́б зу́бы
зубы́
Р. зу́ба зубо́ў
Д. зу́бу зуба́м
В. зу́б зу́бы
зубы́
Т. зу́бам зуба́мі
М. зу́бе зуба́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зу́б

‘востры выступ на інструменце, прыладзе’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. зу́б зубы́
Р. зу́ба зубо́ў
Д. зу́бу зуба́м
В. зу́б зубы́
Т. зу́бам зуба́мі
М. зу́бе зуба́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ку́тні, -яя, -яе.

Які знаходзіцца, размешчаны ў куце.

Кутняе акно.

○

Кутнія зубы — тое, што і карэнныя зубы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шчупако́ў, -о́ва.

Які належыць шчупаку.

Шчупаковы зубы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́шчарыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак., што.

Прыадкрыўшы рот, паказаць, выскаліць зубы.

Сабака вышчарыў зубы.

|| незак. вышчара́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і вышчэ́рваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пацучы́ны крыси́ный;

~ныя зу́бы — крыси́ные зу́бы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ска́лить несов. ска́ліць;

◊

ска́лить зу́бы а) ска́ліць (шчэ́рыць) зу́бы; б) (смеяться) ска́ліць зу́бы;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вы́крышыцца сов. вы́крошиться;

зу́бы ~шыліся — зу́бы вы́крошились

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разбале́цца сов. разболе́ться;

~ле́ліся зу́бы — разболе́лись зу́бы

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)