збе́гчы, збягу́, збяжы́ш, збяжы́ць; збяжы́м, збежыце́, збягу́ць; збег, -гла; збяжы́; зак.
1. з чаго. Бягом спусціцца ўніз.
З. ўніз па лесвіцы.
2. Знікнуць тайком, уцячы.
З. з палону.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сцячы (пра вадкасць).
Вада збегла ў канаву.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Знікнуць, прапасці (пра ўсмешку, чырвань і пад.).
Усмешка збегла з твару.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пераліцца цераз край пры кіпенні.
Увесь накіп збег.
|| незак. збяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Сцежка збягае да ракі (перан.: спускаецца).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
збе́гчы
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
збягу́ |
збяжы́м |
| 2-я ас. |
збяжы́ш |
збежыце́ |
| 3-я ас. |
збяжы́ць |
збягу́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
збе́г |
збе́глі |
| ж. |
збе́гла |
| н. |
збе́гла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
збяжы́ |
збяжы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
збе́гшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
збе́гчы сов., в разн. знач. сбежа́ть; (исчезнуть тайком, совершить побег — ещё) убежа́ть;
з. з гары́ — сбежа́ть с горы́;
з. з заня́ткаў — сбежа́ть (убежа́ть) с заня́тий;
усме́шка ~гла з тва́ру — улы́бка сбежа́ла с лица́;
уве́сь на́кіп збег — вся на́кипь сбежа́ла;
вада́ ~гла ў кана́ву — вода́ сбежа́ла в кана́ву
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
збе́гчы, збягу, збяжыш, збяжыць; збяжым, збежыце, збягуць; заг. збяжы; зак.
1. Бягом спусціцца ўніз. Збегчы ўніз па лесвіцы. □ Сёмка збег з ганка, узлез на воз і пагнаў каня. Гартны. [Дзяўчына] азірнулася яшчэ раз і збегла з кручы да вады. Краўчанка.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сцячы (пра вадкасці). Збегла ў нізіны з пагоркаў разводдзе. Танк. // перан. Знікнуць, прапасці (пра ўсмешку, чырвань і пад.). У Зеленюка збегла з твару ўсмешка, і тонкія вусны яго задрыжалі. Зарэцкі. Дрымота [у Мані] збегла адразу. Чорны.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пераліцца цераз край пры кіпенні. Малако збегла. □ [Ларыса] вярнулася ў хату паглядзець, каб не збегла што ў печы, адставіла гаршкі далей ад агню. Пальчэўскі.
4. Знікнуць тайком; уцячы. Збегчы з палону. Збегчы з турмы. □ Перад самым вяселлем, адцураўшыся бацькоў, маладая збегла з дому. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазбяга́ць², 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -а́е; -а́ем, -а́еце, -а́юць; зак.
1. Збегчы, спусціцца ўніз — пра ўсіх, многіх.
Хлапчукі пазбягалі з лесвіцы.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сцячы — пра ўсё, многае.
Вада пазбягала з палеткаў.
3. Збегчы, уцячы — пра ўсіх, многіх.
Ад спякоты каровы пазбягалі ў кусты.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сбежа́ть сов.
1. збе́гчы; (о воде — ещё) сцячы́;
сбежа́ть с горы́ збе́гчы з гары́;
улы́бка сбежа́ла с его́ лица́ перен. усме́шка збе́гла з яго́ тва́ру;
3. (удрать) збе́гчы, уцячы́;
соба́ка сбежа́ла саба́ка збег (уцёк);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
збяга́нне, ‑я. н.
Дзеянне паводле дзеясл. збягаць (у 1 знач.) — збегчы (у 1, 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збег, -у, м.
1. гл. збегчы.
2. Месца, паглыбленне, па якім збягае вада.
Стаць на самым збегу вады.
3. Спалучэнне, злучэнне (спец.).
З. зычных гукаў.
◊
Збег акалічнасцей — абставіны, якія склаліся пэўным чынам, ход падзей, які абумовіў што-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сцячы́, сцяку́, сцячэ́ш, сцячэ́; сцячо́м, сцечаце́, сцяку́ць; сцёк, сцякла́, -ло́; сцячы́; зак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра вадкасць: збегчы па нахіленай паверхні ўніз.
2. Знемагчы ад страты крыві.
Ранены сцёк крывёю.
|| незак. сцяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. сцёк, -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)