зашуме́ць

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. зашумлю́ зашумі́м
2-я ас. зашумі́ш зашуміце́
3-я ас. зашумі́ць зашумя́ць
Прошлы час
м. зашуме́ў зашуме́лі
ж. зашуме́ла
н. зашуме́ла
Загадны лад
2-я ас. зашумі́ зашумі́це
Дзеепрыслоўе
прош. час зашуме́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зашуме́ць I сов. (начать шуметь) зашуме́ть

зашуме́ць II сов., разг. (покрыться пеной) запе́ниться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зашуме́ць ​1, ‑млю, ‑міш, ‑міць; зак.

Пачаць шумець. // Прашумець. Навакол цішыня. Толькі чутна, як зрэдку Каласы зашумяць На шырокім палетку. Нядзведскі.

зашуме́ць ​2, ‑міць; зак.

Разм. Узняцца пенай; запеніцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Зашабасце́ць ’зашумець’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. шабасцець.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зашуме́ціць

‘засмеціць, запарушыць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. зашуме́чу зашуме́цім
2-я ас. зашуме́ціш зашуме́ціце
3-я ас. зашуме́ціць зашуме́цяць
Прошлы час
м. зашуме́ціў зашуме́цілі
ж. зашуме́ціла
н. зашуме́ціла
Загадны лад
2-я ас. зашуме́ць зашуме́цьце
Дзеепрыслоўе
прош. час зашуме́ціўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

прошуме́ть сов.

1. (создать шум) зашуме́ць;

2. в др. знач. прашуме́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зашуме́ть сов. зашуме́ць; (заговорить) загавары́ць; (о громком разговоре) загамані́ць; закрыча́ць;

зашуме́ло в голове́ зашуме́ла ў галаве́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

насе́нне, ‑я, м.

1. Зачатак вышэйшых раслін, які складаецца з зародка і абалонкі; семя, зерне. Асноўным кормам вавёркі з’яўляецца насенне елкі і сасны. «Весці». З насення толькі адной шышкі цэлы барак мог бы зашумець на ветры. Ігнаценка.

2. зб. Зерні раслін, прызначаныя для пасеву. Насенне жыта. Пратручваць насенне. □ У новым калгасным гумне гула і пастуквала арфа: перапускалі насенне. Чорны. // Часткі раслін (клубні, цыбуліны і пад.) або цэлыя расліны, прызначаныя для пасеву. Пакінуць бульбы на насенне. □ Выспявала думка сёлетні пасеў канюшыны поўнасцю пакінуць для насення. Асіпенка.

3. перан. Пачатак чаго‑н.; тое, што мае ўплыў, уздзеянне. Падумалася, што і я некалі пасеяў добрае насенне ў сэрцы Уладзіміра. Кавалёў. [Нявідны] поўнаю жменяю сее насенне буры і нянавісці да класавых ворагаў. Колас.

4. перан. Разм. Нашчадкі каго‑н. — Мы дарэмна тут загінем І насення не пакінем, — Кажа большая дачка. Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шара́хнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Разм.

1. каго-што і па чым, у што. Нечакана, моцна, з шумам ударыць, стукнуць. І, ліха ўскочыўшы адразу ж на фурманку, Шарахнуў [Сцяпан] Караннога пугай: «Но-о! Недалуга!» Маеўскі. / у безас. ужыв. Загрымела блізка, і па вагону шарахнула шлакам. Ставер. // і чым. Стрэліць у каго‑, што‑н. [Бацька:] — [Спачатку] з правага бі, а тады ўжо, наўздагон, дранкулькай шарахнеш. Масарэнка. // Разграміць, разбіць (ворага). А што, калі скарыстаць такі зручны момант ды шарахнуць усю гэтую зграю адным махам? Новікаў.

2. што і чым. Рэзнуць, адрэзаць з сілай, хутка. Шарахнуць кусок булкі. □ Грыша выцер паперкай пальцы. — Родны брат касою шарахнуў [дзеда]. «Здалося яму, што Стахей залез на паўступні ў яго сенажаць. Місько. // што. Аддзяліць; адарваць. [Сурвіла:] Тады мы адразу паўмаёнтка зямлі і шарахнем. Чорны.

3. Зашумець, з шумам праляцець. Нешта шарахнула ў верхавінах сосен, і ў вушы Кляновічу неспадзявана даляцела звонкае: «Куку, ку-ку...» Пестрак.

4. Тое, што і шарахнуцца (у 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)