па-дурно́му
прыслоўе
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| па-дурно́му |
- |
- |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
па-дурно́му нареч., разг. по-дура́цки; глу́по
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дурны́
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
дурны́ |
дурна́я |
дурно́е |
дурны́я |
| Р. |
дурно́га |
дурно́й
дурно́е |
дурно́га |
дурны́х |
| Д. |
дурно́му |
дурно́й |
дурно́му |
дурны́м |
| В. |
дурны́ (неадуш.)
дурно́га (адуш.) |
дурну́ю |
дурно́е |
дурны́я (неадуш.)
дурны́х (адуш.) |
| Т. |
дурны́м |
дурно́й
дурно́ю |
дурны́м |
дурны́мі |
| М. |
дурны́м |
дурно́й |
дурны́м |
дурны́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
дурны́
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, субстантываваны, ад’ектыўнае скланенне
|
адз. |
мн. |
| м. |
- |
| Н. |
дурны́ |
дурны́я |
| Р. |
дурно́га |
дурны́х |
| Д. |
дурно́му |
дурны́м |
| В. |
дурно́га |
дурны́х |
| Т. |
дурны́м |
дурны́мі |
| М. |
дурны́м |
дурны́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
по-дура́цки нареч., разг. па-дурно́му.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
глу́по
1. нареч. па-дурно́му, неразу́мна; (бессмысленно) бязглу́зда; (нелепо) недарэ́чна;
2. безл., в знач. сказ. неразу́мна;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дурны́, -а́я, -о́е.
1. 3 абмежаванымі разумовымі здольнасцямі; бесталковы.
За дурной галавой нагам неспакой (з нар.).
2. Які не выяўляе розуму, пазбаўлены разумнай разважлівасці.
Задаць дурное пытанне.
Дурныя паводзіны.
3. у знач. наз. дурны́, -о́га, м., дурна́я, -о́й, ж., мн. -ы́я, -ы́х. Тое, што і дурань (у 1 знач.).
Дурному закон не пісан (прыказка).
◊
Дурны як бот; дурны як пень (разм., груб.) — пра разумова адсталага чалавека.
Няма дурных! — выказванне нязгоды з кім-н., адмаўленне выконваць што-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сатані́нскі, ‑ая, ‑ае.
1. Уласцівы сатане; такі, як у сатаны, злосны, каварны. Сатанінская злосць. Сатанінскі позірк.
2. Незвычайны, вельмі моцны ў сваім праяўленні. Сатанінская гордасць. □ І дурному было ясна, што абяцае ён [год] сатанінскія вялікія беды. Караткевіч.
3. У літаратуры рамантызму і дэкадэнцтва — звязаны з услаўленнем злых сіл таго свету, пакланеннем ім.
•••
Сатанінскі грыб — ядавіты шапкавы грыб.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
посу́л м.
1. прост. абяца́нка, -кі ж.;
2. (взятка) уст. ха́бар, -ру м.;
◊
за посу́л де́нег не беру́т погов. абяца́нка-цаца́нка, а дурно́му ра́дасць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дурны́, ‑а́я, ‑о́е.
1. Разумова абмежаваны, тупы; неразумны. Дурная галава. □ Жылі тры браты: два разумныя, а трэці — дурны. Якімовіч. // Наіўны, неспрактыкаваны, нездагадлівы. Лявон важна сказаў: — Дурныя вы, могілкі — самае бяспечнае месца. Асіпенка. // Які выражае разумовую абмежаванасць, сведчыць аб дурасці. — Калі сустрэнеш папа на дарозе — не к дабру, — кажуць людзі. Міхалка плюе, нібы верыць у гэты дурны забабон. Бядуля. // Выпадковы, беспадстаўны. Дурны смех.
2. у знач. наз. дурны́, ‑о́га, м. Тое, што і дурань. Дурному закон не пісан. Прыказка.
3. Варты асуджэння; дрэнны, непрыемны. [Караневіч:] Была адна дурная гісторыя, пра якую мне не хочацца гаварыць. Крапіва. — Я гэта табе кажу для таго, каб ты зразумела мяне і не дакарала за мой дурны і недаравальны ўчынак. Лобан. / у знач. наз. дурно́е, ‑о́га, н. Дурное лезе ў галаву.
4. Цяжкі, благі. Нешта садніла сэрца ў Ганны, настрой дурны навяваўся на яе. Нікановіч.
•••
Дурны як бот; дурны як баран — пра разумова адсталага чалавека.
Дурным голасам гл. голас.
З дурнога розуму гл. розум.
Няма дурных! гл. няма.
Як на маю дурную галаву (мой дурны розум) гл. галава.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)