Дабры́нь

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне

адз.
Н. Дабры́нь
Р. Дабры́ні
Д. Дабры́ні
В. Дабры́нь
Т. Дабры́нню
М. Дабры́ні

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

дабрыня́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. дабрыня́
Р. дабрыні́
Д. дабрыні́
В. дабрыню́
Т. дабрынёй
дабрынёю
М. дабрыні́

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Дабры́ня

назоўнік, уласны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. Дабры́ня Дабры́ні
Р. Дабры́ні Дабры́няў
Д. Дабры́ню Дабры́ням
В. Дабры́ню Дабры́няў
Т. Дабры́нем Дабры́нямі
М. Дабры́ню Дабры́нях

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

увасабле́нне, -я, н.

1. гл. увасобіць.

2. чаго. Той (тое), у кім (чым) увасобіліся якія-н. характэрныя рысы.

Гэты чалавек — у. дабрыні і сціпласці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэ́дкасны, ‑ая, ‑ае.

Разм. Вельмі рэдкі. Пятрок самы паслухмяны ў брыгадзе работнік. І дабрыні чалавек рэдкаснай. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мя́кнуць, -ну, -неш, -не; мяк, мя́кла; -ні; незак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Рабіцца мяккім (да 1 знач.).

Сухары мякнуць у вадзе.

2. перан. Рабіцца вялым, расслабленым.

3. перан. Прыходзіць у стан душэўнай дабрыні, чуласці, спагадлівасці.

|| зак. намя́кнуць, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -не, намя́к, -кла (да 1 знач.) і размя́кнуць, -ну, -неш, -не; размя́к, -кла; -ні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Пія́вы ’працавіты’ (чэрв., Сл. ПЗБ). Параўноўваюць літ. pyti ’размакаць (пра зямлю), станавіцца мяккім (пра характар)’; papijęs ’добры, мяккі, які ўвесь аддаецца працы, дабрыні і г. д.’ (Грынавяцкене, тамсама, 3, 527), што не пераконвае; хутчэй, з пілявы ’рухавы’ (гл.), да піліць 2, параўн. польск. pilać ’дбаць’, варыянт pilić ’старацца, дбаць’, што звязана з pilny ’старанны’ (Банькоўскі, 2, 579), гл. пільны.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

выклю́чны в разн. знач. исключи́тельный, ре́дкостный;

~ныя — зако́ны исключи́тельные зако́ны;

в. вы́падак — исключи́тельный (ре́дкостный) слу́чай;

чалаве́к ~най дабрыні́ — челове́к исключи́тельной (ре́дкостной) доброты́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сухі́, -а́я, -о́е.

1. Не мокры, не замочаны.

Сухая кашуля.

Сухое сена.

2. Пазбаўлены вільгаці, не сыры.

Сухія дровы.

С. клімат.

С. вецер.

3. Які страціў свежасць, сакавітасць, мяккасць, высахлы або высушаны; прыгатаваны ў выглядзе парашку, канцэнтрату.

С. батон.

Сухія яблыкі.

Сухое малако.

С. кісель.

4. Пазбаўлены спажыўных сокаў, засохлы, амярцвелы; які не дзейнічае, высах з-за якой-н. хваробы, атрафіраваны.

С. куст малін.

С. корань.

Сухая рука.

5. Які праводзіцца, робіцца або праходзіць, працякае пры адсутнасці вільгаці, вадкасці; без вадкіх выдзяленняў.

Сухая тынкоўка.

С. кашаль.

6. Нішчымны, без нічога (пра хлеб).

Есці с. батон.

7. Які мае сухарлявы склад цела, хударлявы.

С. стары.

8. перан. Пазбаўлены душэўнай цеплыні, дабрыні; неласкавы.

С. чалавек.

С. тон (непрыветны).

9. перан. Скупы, лаканічны.

С. пералік фактаў.

10. Пра гукі: пазбаўлены гучнасці, мяккасці.

С. лязгат металу.

11. Пра ліку гульні: такі, пры якім той, хто прайграў не атрымаў ніводнага ачка.

Прайграць матч з сухім лікам.

◊

Сухі закон — забарона гандляваць моцнымі алкагольнымі напіткамі.

|| памянш. сухе́нькі, -ая, -ае (да 1 і 7 знач.; разм.).

|| наз. су́хасць, -і, ж. (да 1—5, 7—10 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

исключи́тельный

1. (не похожий на других, особенный, необыкновенный) выклю́чны; (чрезвычайный — ещё) надзвыча́йны;

исключи́тельные зако́ны выклю́чныя зако́ны;

исключи́тельный слу́чай выклю́чны (надзвыча́йны) вы́падак;

челове́к исключи́тельной доброты́ чалаве́к выклю́чнай дабраты́ (дабрыні́);

2. (присущий только данному лицу, предмету и т. п., единственный) выклю́чны;

исключи́тельная со́бственность госуда́рства на зе́млю выклю́чная ўла́снасць дзяржа́вы на зямлю́;

исключи́тельные права́ выклю́чныя правы́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)