вяза́ць, вяжу́, вя́жаш, вя́жа; вяжы́; вя́заны; незак.
1. што. Закручваючы жгутом, вяроўкай, сцягваць.
В. снапы.
2. каго. Сцягваць каму-н. вяроўкай, рэменем рукі, ногі, пазбаўляючы магчымасці рухацца.
В. разбойніка.
3. што і без дап. Плесці кручком, пруткамі або на машыне з якога-н. матэрыялу.
В. карункі.
В. панчохі.
4. што. Змацоўваць чым-н. (спец.).
В. цагліны цэментам.
В. бярвенне.
5. звычайна безас. Выклікаць вяжучае адчуванне.
Вяжа ў роце ад кіслага.
Танін вяжа.
|| зак. звяза́ць, звяжу́, звя́жаш, звя́жа; звяжы́; звя́заны (да 1—4 знач.).
|| наз. вя́зка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 1, 3 і 4 знач.) і вяза́нне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вяза́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вяжу́ |
вя́жам |
| 2-я ас. |
вя́жаш |
вя́жаце |
| 3-я ас. |
вя́жа |
вя́жуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вяза́ў |
вяза́лі |
| ж. |
вяза́ла |
| н. |
вяза́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вяжы́ |
вяжы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
вя́жучы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
вяза́ць несов.
1. в разн. знач. вяза́ть;
в. снапы́ — вяза́ть снопы́;
в. ру́кі каму́-не́будзь — вяза́ть ру́ки кому́-л.;
в. панчо́ху — вяза́ть чуло́к;
вя́жа ў ро́це — безл. вя́жет во рту;
в. цаглі́ны цэме́нтам — вяза́ть кирпичи́ цеме́нтом;
2. (плоты) плоти́ть;
◊ лы́ка не вя́жа — лы́ка не вя́жет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вяза́ць, вяжу, вяжаш, вяжа; заг. вяжы; незак.
1. што. Цесна злучаць, абвіваючы чым‑н., звязваць. Вязаць снапы. Вязаць плыты. □ Чакаючы змроку, каб непрыкметна перабегчы ў вёску, Грышка нарэзаў бярозавых дубцоў і пачаў вязаць венік. Чарот.
2. каго-што. Звязваць рукі, ногі, пазбаўляючы магчымасці рухацца. — Ну, хлопцы, вяжы.. [бандытаў], бяры! Хутчэй, не драмаць. Колас. Вяжы яму рукі папружкаю! — крыкнуў стары Юзіку. Чорны. // перан. Не даваць волі, перашкаджаць каму‑н. рабіць што‑н. [Дзеда] не вяжуць, як другога, Застылай мудрасці гужы. Колас.
3. што і без дап. Плесці кручком, пруткамі і пад. Вязаць рукавіцы, карункі.
4. Быць вязкім, мець уласцівасць сцягваць. // безас. Сцягваць (пра адчуванне сцягвання ад якога‑н. рэчыва). У роце вяжа.
5. Валодаць уласцівасцю змацоўваць цвёрдыя рэчывы.
•••
Лыка не вяжа — пра п’янага, які ледзь можа гаварыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вяза́ць. Ст.-рус. вязати, рус. вяза́ть, укр. вʼяза́ти, польск. wiązać, чэш. vázati, ст.-слав. вѧзати, балг. ве́жа, ве́звам, серб.-харв. ве́зати і г. д. Прасл. *vezati, *vežǫ (*vęzi̯ǫ) ’тс’ і *vęzti, *vęzǫ (параўн. ц.-слав. оувѧзти, ст.-чэш. viezti vazu). Паходжанне ўсёй групы слоў не вельмі яснае. Агляд этымалогій гл. у Фасмера, 1, 374. Параўн. Махэк₂, 679.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вяза́ть несов.
1. вяза́ць;
2. (чулки и т. п.) вяза́ць, рабі́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
плоти́ть несов., спец. вяза́ць плыты́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ажу́р¹, -у, м.
1. Скразное вязанне, пляценне.
Вязаць ажурам.
2. Лёгкая празрыстая тканіна.
Пакрывала з ажуру.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вывя́зывать несов., разг. вяза́ць, вывя́зваць, рабі́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вяза́нне, -я, н.
1. гл. вязаць.
2. Тое, што звязана або вяжацца (пруткамі, кручком і пад.).
Адкласці ўбок в.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)