вы́гнаць, -ганю, -ганіш, -ганіць; -гані; -гнаны; зак.
1. каго-што. Гонячы, прымусіць выйсці, выехаць; выдаліць.
В. жывёлу з хлява.
В. з работы (перан.).
2. каго-што. Выдаліць сілай, прагнаць.
В. акупантаў.
В. дрэнныя думкі з галавы (перан.).
3. што. Здабыць шляхам перагонкі (спец.).
В. бочку шкіпінару.
|| незак. выганя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. вы́ганка, -і, ДМ -нцы, ж. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́гнаць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́ганю |
вы́ганім |
| 2-я ас. |
вы́ганіш |
вы́ганіце |
| 3-я ас. |
вы́ганіць |
вы́ганяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́гнаў |
вы́гналі |
| ж. |
вы́гнала |
| н. |
вы́гнала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́гані |
вы́ганіце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́гнаўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
вы́гнаць сов., в разн. знач. вы́гнать; (удалить насильно — ещё) изгна́ть, прогна́ть, вы́ставить; (охот. — ещё) вы́травить; (махая, удалить — ещё) вы́махать; (удалить — ещё) убра́ть; (скот в поле — ещё) угна́ть; (вырасти, стать высоким — ещё) вы́махать; (колос, побеги — ещё) вы́метать; (заработать — ещё) вы́колотить; (спирт и т.п. — ещё) вы́курить;
в. з до́му — вы́гнать (прогна́ть) и́з дому;
в. ста́так у по́ле — вы́гнать (угна́ть) ста́до в по́ле;
в. хваро́бу — вы́гнать боле́знь;
в. з галавы́ ду́мку пра што-не́будзь — вы́гнать (изгна́ть) из головы́ мысль о чём-л.;
в. у калідо́р каго́-не́будзь — вы́гнать (вы́ставить) в коридо́р кого́-л.;
в. зве́ра з ле́су — вы́гнать (вы́травить) зве́ря и́з лесу;
в. камаро́ў з пала́ткі — вы́гнать (вы́махать) комаро́в из пала́тки;
за год сасну́ ~нала на паўме́тра — безл. за́ год сосну́ вы́гнало на полме́тра;
ну і ~нала цябе́! — безл. ну и вы́махал же ты!;
в. ко́лас — вы́гнать (вы́метать) ко́лос;
в. тры́ста рублёў у ме́сяц — прост. вы́гнать (вы́колотить) три́ста рубле́й в ме́сяц;
в. дзёгаць — вы́гнать (вы́курить) дёготь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́гнаць, ‑ганю, ‑ганіш, ‑ганіць; зак., каго-што.
1. Гонячы, прымусіць выйсці, выехаць; выдаліць. Выгнаць жывёлу з хлява. □ На росны поплаў выгналі табун калгасных коней. Бялевіч. Хлапчукі выгналі статак з аборы трошкі раней, каб мець больш часу. Пальчэўскі. Паглядзіце вы на Ціта — Вынес ён у хлеў карыта, І падсвінкаў, і свіней Выгнаў з хаты і з сяней. Крапіва. // перан. Пазбавіцца ад чаго‑н., прагнаць што‑н. Хацелася прычакаць вечара і пайсці ў кіно, каб там хоць на пару гадзін выгнаць з галавы неадчэпныя думкі. Дамашэвіч. // Разм. Звольніць, выключыць. Выгнаць з работы. Выгнаць са школы. // перан. Разм. Вывесці, знішчынь. Выгнаць хваробу. Выгнаць васьмёрку (з веласіпеднага кола).
2. Выдаліць сілай, прагнаць. Выгнаць акупантаў.
3. пераважна безас. Паспрыяць хуткаму росту каго‑, чаго‑н. [Васіль:] — Эх, але ж і выгнала.. [сасну], нібы само сонца за галлё цягнула!.. Шамякін.
4. Разм. Выпрацаваць; зарабіць. Чалавек дзесяць штодзень з самага ранку ўжо звоняць косамі, спяшаюцца выгнаць сваю норму. Дамашэвіч. [Чумак:] — Каб яшчэ Ігнатку на гэтую справу паставіць! Удвух можна сотню ў дзень выгнаць. Савіцкі.
5. Спец. Здабыць шляхам перагонкі. Выгнаць бочку шкіпінару.
•••
Выгнаць абзу (спец.) — стругаючы, зняць абзу, састругаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́курыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак.
1. што. Дакурыць да канца, зрасходаваць курэннем.
В. папяросу.
В. усе цыгарэты.
2. каго (што). Абкурваючы, выгнаць.
В. лісу з нары.
3. перан., каго (што). Выгнаць, прымусіць пайсці, выйсці (разм.).
В. няпрошаных гасцей.
|| незак. выку́рваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
папа́с, -у, м.
1. Месца, дзе пасецца жывёла, паша.
Выгнаць карову на п.
2. Тое, што і папаска.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
па́ша, -ы, ж.
Месца, дзе пасецца жывёла, выпас.
Выгнаць кароў на пашу.
|| прым. па́шавы, -ая, -ае.
Пашавыя ўгоддзі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)