біта́, -ы́, ДМ біце́, мн. -ы́, біт, ж.

У некаторых гульнях: прадмет, якім б’юць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

біта́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. біта́ біты́
Р. біты́ бі́т
Д. біце́ біта́м
В. біту́ біты́
Т. біто́й
біто́ю		 біта́мі
М. біце́ біта́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

біта́ ж., разг. бита́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

біта́, ‑ы́, ДМ біце́, ж.

Разм. У некаторых гульнях — прадмет, якім б’юць. [Барыс].. пагуляў сам з сабою ў «класы», паспрабаваў гуляць у гарадкі, але біта была занадта цяжкай для яго. Нядзведскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бі́т

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. бі́т біты
Р. біта бітаў
бі́т
Д. біту бітам
В. бі́т біты
Т. бітам бітамі
М. біце бітах

Крыніцы: nazounik2008, piskunou2012, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

бита́ разг. біта́, -ты́ ж., бі́тка, -кі ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бі́ты

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, незакончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. бі́ты бі́тая бі́тае бі́тыя
Р. бі́тага бі́тай
бі́тае		 бі́тага бі́тых
Д. бі́таму бі́тай бі́таму бі́тым
В. бі́ты (неадуш.)
бі́тага (адуш.)		 бі́тую бі́тае бі́тыя (неадуш.)
бі́тых (адуш.)
Т. бі́тым бі́тай
бі́таю		 бі́тым бі́тымі
М. бі́тым бі́тай бі́тым бі́тых

Кароткая форма: бі́та.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

бі́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

1. Тое, што і біта.

2. У картачнай гульні — карты, узятыя большай або казырнай картай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Пілацік, ст.-бел. пилапткь ’кій’ (1539 г.) запазычаны са ст.-польск. pilatyk ’кій, дручок’, якое выводзіцца са ст.-грэч. πιλατικός ’валюшны, сукнавальны’ (Булыка, Лекс. запазыч., 105), што малаверагодна. Банькоўскі (2, 582) на аснове першаснага значэння ’біта для гульні ў мяч’ выводзіць з pila ’мяч’ і łykać, tknąć. гл. тыкаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пабае́шка ’біта для гульні ў гарадкі’ (Сцяшк. Сл.), ’шляга з тоўстым канцом, пры дапамозе якой колюць дровы’ (Шатал.), пабавешка, пабаешка ’доўбня, юрок; някемлівы чалавек’ (Сл. ПЗБ), пабавешка ’палка з тоўстым канцом, якую ўжываюць у якасці малатка’ (Інстр. II), паббиня ’тс’ (Шатал., Сл. ПЗБ). Ад пабіць < біць (гл.) з рэгулярнымі суфіксамі -ешка, -ня і аблаўтам у корані (параўн. бой). Адносна суфіксацыі параўн. Сцяцко, Словаўтв., 40, 153.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)