бядро́
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
бядро́ |
бёдры |
| Р. |
бядра́ |
бёдраў
бёдзер |
| Д. |
бядру́ |
бёдрам |
| В. |
бядро́ |
бёдры |
| Т. |
бядро́м |
бёдрамі |
| М. |
бядры́ |
бёдрах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
бядро́, -а́, мн. бёдры, -аў, н.
Частка нагі ад таза да калена.
Насіць спадніцу на бёдрах.
|| прым. бядро́вы, -ая, -ае.
Бядровая косць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бядро́, ‑а; мн. бёдры, ‑аў; н.
Частка нагі ў чалавека або ў жывёліны ад таза да калена. Рана крывавілася на бядры на вяршок вышэй калена. Мележ. // Знешні бок верхняй часткі нагі, таза. [Прузына] паклала рукі на бёдры, адкінула галаву: — А ну, скажы [Красан], што трэба зрабіць, каб затрымаць цвіценне льну? Стаховіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Бядро́ ’сцягно’. Рус. бедро́, укр. бедро́, польск. biodro, чэш. bedro, балг. бедро́, серб.-харв. бѐдро і г. д. Прасл. *bedro. Найбольш верагодным з’яўляецца параўнанне з лац. femen, femur ’тс’; Бернекер, 48; Слаўскі, 1, 33–34; Фасмер, 1, 143.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
убінтава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.
Перавязаць бінтамі, марляй; забінтаваць. Убінтаваць раны. □ У мяне быў індывідуальны пакет, і я, як умеў, убінтаваў бядро. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ку́льша 1 ’тоўстая нага, бядро’ (Шат., Сл. паўн.-зах., Сцяшк., Касп.). Укр. кульша, рус. кульша ’тс’, польск. kulsza ’тс’. Запазычана з балтыйскіх дыялектаў, параўн. літ. kùišė ’бядро’ (Урбуціс, Baltistica, 5 (1), 62–63; Лаўчутэ, Балтизмы, 16).
Ку́льша 2 ’малая ўкладка снапоў’ (ДАБМ). Параўн. кульша 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Набе́дры, набедрыкі ’шлеі, частка збруі’ (докш., бабр., Янк. Мат., Янк. 1), ’шоры’ (карэл., Янк. Мат.), ’бакавыя раменьчыкі на мордзе каня’ (Маслен.), ’рамяні, каб хамут на вушы не падаў’ (ТС). Ад бядро (бо шляя апаясвае круп каня), значэнне ’шоры’, ’частка вузлы’ ў выніку падабенства па функцыі, параўн. Сцяцко, НЛС; параўн. таксама іншую назву гэтай дэталі — на‑рытнікі (гл.), корань якой Непакупны (Балто-северно-слав. яз. связи 48) звязвае з літ. rietas ’бядро’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Зе́ўра ’прорва, адтуліна’, зяўры ’губы’ (лаг., Сл. паўн.-зах.). З суфіксам ‑р‑, які выступае ў назвах частак цела (рабро, дыял. бядро), ад зеў (< зяваць). Гл. зяўна́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Крыжа́нка 1 ’вадаплаўная птушка сямейства качыных’ (ТСБМ, Мат. Гом.). Утварэнне ж. р. ад крыжан (гл.) (як парабак ∼ парабчанка) (гл. Сцяцко, Афікс. наз., 83). Гл. крыжаванка.
Крыжа́нка 2 ’астра’ (Мат. Гом.). Няясна. Да крыж 3 (гл.)? Параўн. бядрынец (гл.) да бядро.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)