балты́йскі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. балты́йскі балты́йская балты́йскае балты́йскія
Р. балты́йскага балты́йскай
балты́йскае		 балты́йскага балты́йскіх
Д. балты́йскаму балты́йскай балты́йскаму балты́йскім
В. балты́йскі (неадуш.)
балты́йскага (адуш.)		 балты́йскую балты́йскае балты́йскія (неадуш.)
балты́йскіх (адуш.)
Т. балты́йскім балты́йскай
балты́йскаю		 балты́йскім балты́йскімі
М. балты́йскім балты́йскай балты́йскім балты́йскіх

Крыніцы: piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

беламо́рска-балты́йскі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. беламо́рска-балты́йскі беламо́рска-балты́йская беламо́рска-балты́йскае беламо́рска-балты́йскія
Р. беламо́рска-балты́йскага беламо́рска-балты́йскай
беламо́рска-балты́йскае		 беламо́рска-балты́йскага беламо́рска-балты́йскіх
Д. беламо́рска-балты́йскаму беламо́рска-балты́йскай беламо́рска-балты́йскаму беламо́рска-балты́йскім
В. беламо́рска-балты́йскі (неадуш.)
беламо́рска-балты́йскага (адуш.)		 беламо́рска-балты́йскую беламо́рска-балты́йскае беламо́рска-балты́йскія (неадуш.)
беламо́рска-балты́йскіх (адуш.)
Т. беламо́рска-балты́йскім беламо́рска-балты́йскай
беламо́рска-балты́йскаю		 беламо́рска-балты́йскім беламо́рска-балты́йскімі
М. беламо́рска-балты́йскім беламо́рска-балты́йскай беламо́рска-балты́йскім беламо́рска-балты́йскіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Балти́йское мо́ре Балты́йскае мо́ра.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Пі́пліцца ’марудна працаваць’ (ваўк., брасл., шальч., Сл. ПЗБ), піпнігща ’тс’ (шальч., тамсама). Параўноўваюць з літ. рірііоіі ’тс’ (Грынавяцкене, тамсама), гл., аднак, пятліць ’тс’ і адпаведнікі ў іншых славянскіх мовах, што ставіць пад сумненне балтыйскае паходжанне слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Нідарэ́йша ’нязграбны чалавек’ (гродз., Сл. ПЗБ). Няясна; відаць, аднолькавага паходжання з недарайда (гл.). Субстытуцыя суфіксаў ‑айда//‑эйиіа сведчыць пра магчымае балтыйскае паходжанне (вытворнае ад не ’не’ і daryti ’тварыць, утвараць’, параўн. бел. пачвара, польск. potwór і пад.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Перамітузі́ць ’суняцца (пра боль)’ (паст., Сл. ПЗБ). Да пера- і мітусі́цца (гл.), значэнне, магчыма, адлюстроўвае сувязь з лат. mits, mitus ’мена’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 55–56), на магчымае балтыйскае паходжанне мітусіць ’перашкаджаць, трывожыць’ звярнуў увагу яшчэ Карскі (Труды, 393).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Кі́мель ’самы кончык хваста ў каровы’ (ТС). Не выключана балтыйскае паходжанне слова. Аднак яго непасрэдная крыніца не засведчана. Меркаванне аб лексічным пранікненні, апрача неславянскай фанетыкі і арэальнага крытэрыю, падмацоўваецца такімі балтыйскімі паралелямі, як літ. klmpa ’вузел на канцы вяроўкі’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пу́тачка ’курачка’: патачка, патачка, села прр прр (гавораць, калі хочуць злавіць курыцу (барыс., LKK, 16, 187)). Грынавяцкене і інш. (там жа) звязваюць з літ. pututė ’тс’; Лаўчутэ (Балтизмы, 147) адносіць да слоў, балтыйскае паходжанне якіх недастаткова аргументаванае. Гл. пу́ця ’курыца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тарпі́на ’застаронак’ (ваўк., гродз., Сл. ПЗБ). Улічыўшы балтыйскае паходжанне зыходных торп, тарпа (гл.), магчыма дапусціць узнікненне назвы з суф. ‑ін‑а, параўн. тапі́на ’багна’, закла́дзіна ’падваротня’ і пад. (Сцяцко, Афікс. наз., 42), пад уплывам літ. tarpìnė ’застаронак’ (Сл. ПЗБ, 5, 91).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Ке́знуцца ’капрызіце, непакоіцца’ (Сл. паўн.-зах.). Лексічнае пранікненне з балт. Параўн. літ. kelzołis, keiziotis ’валтузіцца, кідацца’ (там жа, 456). Балтыйскае паходжанне пацвярджаецца таксама геаграфіяй беларускага слова. Параўн. яшчэ кезам (гл.) у фразе «кезам прайшла калʼа нас, нʼичога пʼе сказала» (Сцяшк. Сл., 208).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)