апруцяне́ць гл. пруцянець.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

апруцяне́ць

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. апруцяне́ю апруцяне́ем
2-я ас. апруцяне́еш апруцяне́еце
3-я ас. апруцяне́е апруцяне́юць
Прошлы час
м. апруцяне́ў апруцяне́лі
ж. апруцяне́ла
н. апруцяне́ла
Дзеепрыслоўе
прош. час апруцяне́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

апруцяне́ць сов. окочене́ть, закочене́ть; одеревене́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

апруцяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Разм.

1. Застыць, скарчанець (пра труп, часткі мёртвага цела). [Ракуцька:] — Паспеў я яшчэ заўважыць, як дрыгнулі яго [немца] ногі і апруцянелі навек. Чорны.

2. Страціць адчувальнасць; анямець, адубець. Цела проста апруцянела і страціла здольнасць што-небудзь успрымаць. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Апруцяне́ць ’адубець, скарчанець’ (БРС), ’здохнуць, памерці’ (Янк. Мат., Інстр. III), апруця́ць, апруцяне́ць (Янк. Мат.). Выключна беларускае. Утворана па прэфіксальна-суфіксальнай мадэлі ад прыметніка са значэннем ’стаць такім (цвёрдым), як прут’, параўн. адубець, акалець; ледзянець, дзеравянець. Магчыма, эвфемістычная метатэза з атрупянець.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

пруцяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

Станавіцца нягнуткім; карчанець.

П. ад холаду.

|| зак. апруцяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (разм.) і спруцяне́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

папруцяне́ць, ‑ее; ‑еем, ‑ееце, ‑еюць; зак.

Разм. Апруцянець — пра ўсіх, многіх або пра ўсё, многае.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Пруцяне́ць ’станавіцца нягнуткім, нерухомым; карчанець’ (ТСБМ). Гл. апруцянець.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Атрупяне́ць ’вельмі спалохацца, страціць самавалоданне’ (Янк. Мат.). Утворана паводле мадэлі о‑ — ‑(ян)ець ці непасрэдна ад назоўніка труп, ці ад прыметніка трупяны ’такі, як труп’. Параўн. адубець, апруцянець.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Апруда 1 ’гультай, абжора’ (Касп.). Няясна. Параўн. літ. aprūdìjęs ’іржавы’.

Апруда 2 ’смерць’, віц. (П. В. Садоўскі, вусн. паведамл.). У выразе хай цябе апруда ’каб ты здох’. Параўн. апрудзіцца, апруцянець.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)