столкнове́ние ср.
1. в разн. знач. сутыкне́нне, -ння ср., сутыка́нне, -ння ср.;
прийти́ в столкнове́ние пры́йсці ў сутыкне́нне (сутыка́нне);
вооружённое столкнове́ние узбро́енае сутыкне́нне;
2. (спор, ссора) суты́чка, -кі ж.;
ме́жду ни́ми произошло́ столкнове́ние памі́ж імі адбыла́ся суты́чка.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пляцо́ўка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, -цо́вак, ж.
1. Спецыяльна абсталяваны ўчастак зямлі (ці асобае месца ў памяшканні), адведзены для якіх-н. мэт.
Спартыўная п.
Дзіцячая п. (для дзіцячых гульняў). Будаўнічая п. (месца, дзе робіцца пабудова чаго-н.). Пасадачная п.
2. Роўная вольная прастора ў збудаванні паміж двума лесвічнымі маршамі.
Лесвічная п.
3. У вагонах: месца каля ўваходу і выхаду.
Задняя п. трамвая.
4. Тое, што і платформа (у 3 знач.).
|| прым. пляцо́вачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раскла́сці, -кладу́, -кладзе́ш, -кладзе́; -кладзём, -кладзяце́, -кладу́ць; -кладзі́; -кла́дзены; зак., што.
1. Размясціць па розных месцах у пэўным парадку.
Р. тавары.
Р. яблыкі па кішэнях.
2. Палажыць, расправіўшы або разгарнуўшы.
Р. карту.
3. Размеркаваць паміж кім-н.
Р. растрачаную суму на траіх.
4. Склаўшы гаручы матэрыял, запаліць.
Р. вогнішча.
|| незак. расклада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і раскла́дваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. расклада́нне, -я, і н., раскла́дванне, -я, н., раскла́д, -у, М -дзе, м. і раскла́дка, -і, ДМ -дцы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Лёстка ’кожная з папярочных планак паміж аглабінамі і ўзгалоўем у драбінах’ (ТСБМ, Бір., ТС; жытк., Нар. словатв.), ’драбіны, лесвіца, каб лазіць да коміна’ (пін., Нар. сл.), лёстачкі ’дошчачкі ў драбінах’ (Янк. I), лёсткі ’драбы ў кашы’ (дзярж., Сл. паўн.-зах.). Бел. рэгіяналізм, які ўзнік у выніку спрашчэння прасл. lěstv‑ъka. Да лесвіца (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Надворак 1 ’двор, падворак’ (Яруш.), ’двор каля хаты’ (БРС), ’прастора паміж хатай і гаспадарчымі пабудовамі’ (нясвіж., слуц., смілав., шчуч., Яшк.; гродз., астрав., дзятл., маст., лід., навагр., Сл. ПЗБ). Заходнебеларускі наватвор, відаць, у выніку кантамінацыі мясцовага надвор’е ’дворышча’ і падворак (< польск. podwórek, podwórko?).
Надворак 2 ’стул’ (нясвіж., Сл. ПЗБ), ’панос’ (Сцяц.). Эўфемізм, да двор.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Распо́ра ’папярочка’ (Мат. Гом.), роспо́ра ’папярочка паміж слупамі ў калодзяжы’, мн. л. распо́ры ’апорныя слупы для бэлек у гаспадарчых будынках’ (ст.-дар., ЛА, 4), таксама суфіксальныя распо́рычы ’тс’ (там жа), роспо́рыч ’ачэп на папярочнай сцяне’ (Мат. Гом.; жыт., Нар. сл.), распо́рына ’палка, якая замацоўвае “вобжы” сахі’ (віц., Касп.). Да распіраць < перці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трум ‘месца паміж палубай і днішчам судна, прызначанае для розных грузаў’ (ТСБМ, ТС), ‘спод карабля’ (Некр. і Байк.). З рус. трюм ‘тс’, запазычанага ў Пятроўскую эпоху (спачатку як рюим) з нідэрл. het ruim, або са скарочаным пэўным артыклем ʼt ruim, in ʼt ruim ‘памяшканне’ (Фасмер, 4, 112; Чарных 2, 267; ЕСУМ, 5, 663).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мо́дус, ‑а, м.
1. У логіцы — разнавіднасць сілагізму.
2. У філасофіі 17–18 стст. — мінучы стан або мінучая ўласцівасць матэрыі.
3. Кніжн. Спосаб чаго‑н. Модус пагаднення. Модус прадстаўніцтва.
•••
Модус вівендзі — умовы, якія робяць магчымым хоць часовае пагадненне паміж двума варожымі бакамі (лац. modus vivendi — спосаб існавання, жыцця).
[Лац. modus — мера; спосаб; від.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
парашу́т, ‑а, М ‑шуце, м.
Прыстасаванне ў выглядзе вялікага парасона, прызначанае для спуску людзей, грузаў з лятальных апаратаў, для тармажэння пры пасадцы самалётаў і пад. Над галавой, на цёмным блакіце неба, прыкметна чарнеў купал парашута. Новікаў. Тоня напружыла ўсе сілы і скіравала парашут на вузенькую прагаліну паміж дрэвамі. Шчарбатаў.
[Фр. parachute.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асацыя́цыя, ‑і, ж.
1. Аб’яднанне асоб або арганізацый аднаго роду дзейнасці. Асацыяцыя навуковых супрацоўнікаў. Краязнаўчая асацыяцыя.
2. Група, спалучэнне, злучэнне чаго‑н. Асацыяцыя малекул. Зорная асацыяцыя. Асацыяцыя раслін.
3. Спец. Заснаваная на нервова-псіхічных працэсах сувязь паміж асобнымі ўяўленнямі, думкамі, пачуццямі, пры якой адно выклікае другое. Асацыяцыя па падабенстве.
[Лац. associatio — злучэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)