Ба́нькі ’вочы’ (Нас.). Укр. ба́ньки ’выпучаныя вочы’, ба́нька ’бялок вока; крышталік вока’, банька́тий ’з выпучанымі вачыма’, банька́ч ’тс’. У рус. мове ба́нька ’вочы’ толькі ў зах. і паўд. гаворках. Бясспрэчна, ад ба́нька шкляная пасудзіна; бурбалка, пузыр і г. д.’ (так ужо меркаваў Даль).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Буглёўнік, буглёк ’месца, дзе багата дробных, адшліфаваных вадой каменьчыкаў’ (гродз., Яшкін). Няяснае слова. Можна толькі выказаць няпэўную дагадку пра нейкую сувязь з дзеясловам тыпу *аб‑угліць (да ву́гал). Параўн. яшчэ ўкр. (закарп.) бу́гол ’вялікі камень у рацэ’. Гл. Краўчук, БЛ, 1974, 5, 64.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Водзыў ’ацэнка чаго-небудзь’; ’адазванне’ (БРС, КТС). Запазычанне з рус. отзыв, таму што дзеяслову адазвацца ў бел. мове не ўласцівы значэнні ’адазвацца аб кім-небудзь, чым-небудзь’. Сфера ўжывання (навуковая і публіцыстычная літаратура) сведчыць аб пашырэнні гэтага слова толькі ў апошнія часы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Карбава́ць ’рабіць зарубкі’ (ТСБМ), укр. карбувати ’тс’ запазычанні з польск. karbować ’тс’. Дзеяслоў не з’яўляецца адыменным дэрыватам папярэдняй лексемы. На беларускай моўнай глебе лексема карб (гл.) амаль толькі ў спецыфічным значэнні, таму яе можна разглядаць як другасную адносна карбаваць (Слаўскі, 2, 70).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вечаро́вы, ‑ая, ‑ае.
Такі, які бывае вечарам; вячэрні. Вечаровы змрок. Вечаровая цішыня. □ Бывала, у летнія вечары, як толькі клаліся змрокі, сяло пачынала жыць другім, вечаровым жыццём. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
альсо́вы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і алёсавы. Паднялася ўжо альсовая трава, і навокал была такая духмянасць, што, здавалася, яе не толькі ўдыхаў бы, а піў бы. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
балаця́ністы, ‑ая, ‑ае.
Багністы, гразкі. Я ледзьве паспяваў за Уладзікам, а як толькі мы выбеглі за ручай на балацяністае куп’ё, Уладзік і зусім адазваўся ад мяне. Карамазаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абвалі́цца, ‑валюся, ‑валішся, ‑валіцца; зак.
Абрынуцца, разбурыцца, паваліцца. Столь абвалілася. □ Толькі жанчыны прайшлі, як абвалілася сцяна і загарадзіла вузкі завулак. Гурскі. // Адарвацца, абсыпацца. Са сцен абваліўся тынк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
германізава́цца, ‑зуюся, ‑зуешся, ‑зуецца; зак. і незак.
1. Засвоіць (засвойваць) нямецкую мову і культуру, трацячы сваю мову і культуру; анямечыцца (анямечвацца).
2. толькі незак. Зал. да германізаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зага́дны, ‑ая, ‑ае.
Які выражае загад. Загадны жэст. □ У полі стрэлы сціхлі, чулася толькі фырканне матораў, ляскат гусеніц ды загадныя воклічы. Мележ.
•••
Загадны лад гл. лад 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)