Вы́малат ’вымалачаная салома’ (Сцяшк.). Рус. вы́молот ’вымалочванне; умалот’, укр. ви́молот ’умалот’, польск. wymłot, wymłót ’тс’, чэш., славац. výmlat ’вымалочванне’. Бязафікснае ўтварэнне ад вы́малаціць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пятрэ́ць несов., разг.
1. со́хнуть; иссыха́ть;
на по́лі ~рэ́е сало́ма — на по́ле со́хнет (иссыха́ет) соло́ма;
2. ча́хнуть;
п. ад сухо́т — ча́хнуть от чахо́тки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Труся́нка ‘трасянка; страва з некалькі прадуктаў’ (ТС), трусю́ха ‘дробная салома’ (паст., Сл. ПЗБ). Утварэнні ад трусіць 2, ‘растрасаць, змешваць’ аналагічна да трасянка 1, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жытны́, ‑ая, ‑ое.
1. Тое, што і жытні. Жытная салома.
2. у знач. наз. жытно́е, ‑ога, н. Жытняе поле. Не ўпершыню сёння наша жытное За небакрай разлілося... Шэпча, трывожыцца, нібы жывое, Перада мною калоссе. М. Арочка. Палявая сцяжына ў жытное вядзе. А. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шалясце́ць, ‑ляшчу, ‑лясціш, ‑лясціць; незак.
Шапацець, шамацець. Салома звонка шалясціць і павявае задуменнасць вялікай далечыні. Чорны. Калыхаліся, шумелі Вольныя бярозы, Шапацелі, шалясцелі Трыснягі ды лозы. Купала. // чым. Утвараць шамаценне, шастанне, шорах. Пад вокнамі хаты ціхутка шалясцелі лістамі адцвіўшыя грушы і яблыні. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ядо́мы, ‑ая, ‑ае.
Прыгодны для спажывання, для скарыстання ў ежу. Ядомыя ягады. Ядомыя грыбы. □ Мяне.. цікавіла — збегаць да маці і падлавіць ад яе што-небудзь ядомае, хоць цукру кавалачак. Гарэцкі. Дома і салома ядома, на чужыне і гарачы тук стыне. З нар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ *Плусяні́ца, илусянына ’салома з проса’ (стол., Нар. лекс.). З праехацца, параўн. драг. просяныця ’тс’ з менай o > y і p > л, відаць, пад уплывам слова солома.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ржа́ніца ’іржаная салома’ (расон., Шатал.). Да іржа 2 (гл.). Утворана пры дапамозе суф. ‑іц‑а ад (а)ржаны, як аўся́ніца, прася́ніца, я́чніца (Сцяцко, Афікс. наз., 110).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гру́бы, -ая, -ае.
1. Недастаткова культурны, недалікатны.
Грубыя паводзіны.
Грубае абыходжанне.
Груба (прысл.) адказаць.
2. Недастаткова апрацаваны, няўмела зроблены.
Грубая мэбля.
Грубая работа.
3. Прыблізны, не распрацаваны падрабязна.
Г. падлік.
Груба (прысл.) кажучы.
4. Які выходзіць за межы элементарных правіл.
Грубая памылка.
Грубае парушэнне законнасці.
5. Рэзкі, непрыемны на слых.
Г. голас.
○
Грубыя кармы — раслінныя кармы (сена, салома, мякіна і пад.) з адносна малой колькасцю пажыўных рэчываў.
|| наз. гру́басць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раско́ўзацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Разм.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца слізкім, коўзкім ад язды, катання. Дарога раскоўзалася.
2. Захапіцца катаннем, коўзаннем. Хлопцы раскоўзаліся на каньках.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размазацца, расцерціся, раскідацца ад коўзання. Гразь раскоўзалася. Салома раскоўзалася.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)