даво́льны, ‑ая, ‑ае; ‑лен, ‑а.
Тое, што і здаволены. І Костусь рады і давольны: цяпер гулянак свет раздольны. Колас. — Ты думаеш, я вельмі даволен тым, што зрабіў? — пытаўся Зарэцкі. — Не, ганарыцца няма чым. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скалясі́ць, ‑ляшу, ‑лясіш, ‑лясіць; зак., што.
Разм. Аб’ездзіць, абхадзіць. [Марцін:] — Мой сын — партызан, усе лясы скалясіў. Карпюк. Трэба было шукаць нейкай рады, і Жылуновіч скалясіў у пошуках працы Беларусь, Украіну, Літву і Латвію. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ле́та, -а, М ле́це, мн. ле́ты, лет і -аў, н.
1. Пара года паміж вясной і восенню.
Людзі рады лету, а пчолы цвету (прыказка).
2. мн. Гады́.
◊
З лета ў лета — круглы год.
Колькі лет, колькі зім — як даўно! (вокліч пры сустрэчы з кім-н., каго даўно не бачыў, з кім даўно не сустракаўся).
|| ласк. ле́цейка, -а, н. і ле́цечка, -а, н. (да 1 знач.).
|| прым. ле́тні, -яя, -яе (да 1 знач.).
Летнія дажджы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэ́йка, ‑і, ДМ рэйцы; Р мн. рэек; ж.
1. Вузкі стальны брус, які замацоўваецца на шпалах (у два рады) для руху паяздоў, ваганетак і пад. У два рады між палёў Роўна рэйкі ляглі. Колас. Па рэйках тых бягуць цягнікі. Лынькоў. Павольна стукаюць на рэйках колы цягніка. Ставер.
2. Вузкая і тонкая драўляная дошка ці брусок. Мы прыладзілі да.. [карты] тоненькія рэйкі, старанна яе падклейвалі. Даніленка.
3. Драўляны брусок з дзяленнямі для вымярэння ўзроўню вады і пад. Вадамерная рэйка. Снегамерная рэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тру́нак, ‑нку, м.
Абл. Алкагольны напітак. Прыемна ў дом зайсці з дарогі, Дзе рады вам гаспадары, Дзе вас частуюць, што ёсць змогі, Дзе трунак знойдзецца стары. Такі, што чарачка-другая Вам разагрэе ў сэрцы кроў. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Раі́ць ’радзіць’ (ТСБМ; даўг., паст., Сл. ПЗБ; Бяльк.), ра́іцца ’радзіцца, прасіць парады’ (ТСБМ), ра́інне ’парада’ (Нас., Бяльк.). Аднакарэннае да ра́дзіць (гл.). I на месцы д, т з’яўляецца тыповай фанетычнай асаблівасцю беларускіх і польскіх гаворак, параўн. бел. дыял. айце́ц (рус. оте́ц), во́йчым (рус. о́тчим). Першапачаткова, відаць, у вытворным ст.-бел. радца > райца ’член рады’ (Ст.-бел. лексікон).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
запужа́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад запужаць.
2. у знач. прым. Палахлівы ад частых пагроз; настрашаны. — Гэтымі днямі прыйду, цётачкі. — Вось жа будзем рады, — азвалася жанчына, — а то мы нічога не ведаем, запужаныя мы. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пастро́іцца, ‑строюся, ‑строішся, ‑строіцца; зак.
Стаць у строй, размясціцца ў нейкім парадку. Падаў каманду лейтэнант Пастроіцца ў рады. Броўка. Ды вось дзяўчаткі пастроіліся па дзве і, трымаючыся за рукі, пайшлі. Брыль. Раніцою батальён пастроіўся на пляцы. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разомкну́ть сов.
1. разамкну́ць;
разомкну́ть ток эл. разамкну́ць ток;
разомкну́ть ряды́ воен. разамкну́ць рады́;
2. (глаза) расплю́шчыць; (губы) растулі́ць;
3. (руку) разня́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Піску́ха ’(скаромны) абрад, вячэра перад Вадохрышчам’ (лельч., гом., Мат. Гом.). Да пі́скаць, піск (гл.). Матывацыя наймення няясная. Магчыма, калька літ. raudìnė ’малітва за памерлых з плачам і галашэннем’, raudà, raudãvimas ’плач, плач з галашэннем’, якое Лаўчутэ (Балто-слав. этнояз. отношения, 30) лічыць крыніцай бел. радуніца (радаўніца) ’дзень памінання памерлых, дзяды’; калькаваная назва ўтворана, каб пазбегнуць асацыяцый з ра́ды, ра́давацца ’весяліцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)