Раскапэ́нда ’няскладны, нязграбны чалавек’ (лаг., Гіл.). Магчыма, ад раскапіць ’расшчапіць’ (гл.) з экспрэсіўнай суфіксацыяй.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мачонік ’мочаны яблык’ (Янк. 2, маз., Жыв. сл.), мачонкі, мачонікі ’мочаныя, салёныя, марынаваныя грыбы’ (полац., Янк. 2, Нар. сл., КЭС, лаг.; Мат. Гом.; уздз., Нар. словатв.), ’ваўнянкі, Lactarius torminosus’ (Сл. ПЗБ; Жд. 1; лаг., Жыв. сл.), брасл. ’шампіньёны’ (Бел. хр. дыял.); лудз. мачонік ’макляк’ (Сл. ПЗБ), мачонка ’скарынка хлеба, размочаная ў страве’ (Юрч.; КЭС, лаг.), ’курыца, намочаная, каб не квактала’ (Касп.), мачонік ’блін’ (астрав., Сцяшк. Сл.), мачонікі ’страва з хлеба, намочанага ў жыжцы другой стравы’ (Касп.). Аддзеепрыметнікавыя ўтварэнні. Да мача́ць, мачы́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выплыва́ць ’з’яўляцца на паверхні вады’ (БРС, Нас., Яруш., КЭС, лаг.); ’каласіцца’ (БРС, КЭС, лаг., Шн., 1); ’асыпацца ад пераспеласці’ (Шат.). Гл. плыць, плыву. Урбуціс (Baltistica, 2 (1), 46) з’яўленне ў бел. мове значэння ’каласіцца’ тлумачыць уплывам літоўскай мовы ў выніку змешвання двух дзеясловаў: išplaũkti ’выплываць’ і (iš)plaukti ’выкаласіцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ліхадзе́й ’вораг’ (Грыг., Бяльк., Шат.; шальч., навагр., Сл. ПЗБ; КЭС, лаг.; пух., З нар. сл.), ’чалавек, які наўмысна робіць зло’ (Растарг.), ліхадзейства ’благія ўчынкі’ (КЭС, лаг.). Укр. лиході́й, рус. лиходей, ст.-рус., ц.-слав. лиходѣи. Прасл. lixodějь (Трубачоў, Эт. сл., 15, 92). Да lixo > ліха і dějati > дзе́яць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аглама́здаць, агламэздаць ’абварганіць’ (БРС), агламадзіць ’з большага ачасаць’ (КЭС, лаг.). Магчыма, да гломазд ’хлам’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ако́пак ’месца, дзе стаяла капа сена’ (КЭС, лаг.) да капа (гл.). Параўн. словаўтварэнне з абабак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ацы́ля ’вокліч для адгону коней’ (КЭС, лаг.). З а (прыстаўнога) і цыля (гл.), варыянт ксыля.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Валюга́ць ’пры хадзьбе ківацца на бакі’ (лаг., КЭС). Да валюхацца (гл.) з інтэрвакальным азванчэннем х.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́брындзіцца ’калі ў падоле адзежыны рубец абаб’ецца ды ніткі целяпаюцца’ (КЭС, лаг.). Да бры́ндаць ’матляцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́быць ’перажыць, выцерпець; адысці з пэўнага месца’ (КЭС, лаг.; Шн., 2). Да быць ’знаходзіцца’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)