жа́ртачкі, ‑чак; адз. няма.
Разм.
1. Тое, што і жарт (у 1 знач.). Кошцы жартачкі, а мышцы смерць. Прыказка.
2. у знач. вык. Пра вельмі складаную задачу, сітуацыю. — Жартачкі — пракарміць сотні сем’яў! — усхвалявана гаварыў Сцяпура. Новікаў.
3. у знач. вык. Вельмі проста, лёгка. — Ой, дзядзька Нупрэй! — усклікнула цётка. — Вам усё жартачкі, а я як падумаю, што акно прыйдзецца затыкаць падушкай, дык аж сорам перад людзьмі. Рылько.
•••
Не жартачкі — тое, што і не жарт(ы) (гл. жарт). Не жартачкі — ехаць на тры месяцы, можна сказаць, на самастойную працу. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свіста́ць, свішчу́, сві́шчаш, сві́шча; свішчы́; незак.
1. Утвараць свіст.
С. у свісток.
С. у пальцы.
Свішча паравоз.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Ліцца з сілаю (пра вадкасць).
З крана свішча вада.
3. перан. Не працаваць, гультаяваць (разм.).
Цэлы месяц свістала, а грады травой зараслі.
◊
Вецер свішча ў кішэнях (разм., жарт.) — няма грошай.
Свістаць у кулак (разм., жарт.) — растраціўшыся, сядзець без грошай.
|| аднакр. сві́снуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
карапу́зік, ‑а, м.
Разм. жарт. Тое, што і карапуз. Адзін карапузік, з сінім ад чарніц ротам, відаць, за камандзіра ў іх быў. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хо́хма, ‑ы, ж.
Разм. Дасціпны, вясёлы жарт, учынак і пад. Алег намагаўся развесяліць.. [Галю], у аўтобусе ўспамінаў Мішавы «хохмы», не зважаючы на людзей. Ярашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дасці́пны, -ая, -ае.
1. Які вызначаецца вострым розумам, незвычайным уменнем ярка, трапна, смешна або з’едліва выказаць думку.
Д. чалавек.
Д. фельетон.
Д. жарт.
2. Цікаўны, дапытлівы.
Дасціпнае дзіця.
|| наз. дасці́пнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Збы́ткі ’жарт’ (Сцяц.), слонім. ’кпіны’ (Нар. лекс.). Параўн. збытак ’лішак’. Параўн. рус. избыток ’лішак’, укр. збитки ’страты, шкода’, дыял. ’жарты’, польск. zbytki ’свавольства’, zbytek ’лішак’, ’рэч, без якой можна абысціся’, чэш. zbytek ’лішак’, славац. уст. zbytok ’тс’, серб.-луж. zbytk ’тс’. Значэнне ’жарт’, відаць, лакальнае развіццё знач. ’свавольства’, таму, магчыма, з польск. Гл. быць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мя́ліца,
Абл.
1. Церніца. З трухой гнала шэрую, пажваканую, што ў мяліцы, выпетраную на Падбалоцці папараць. Пташнікаў.
2. перан. жарт. Рот. Разявіць сваю мяліцу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прабуркава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак.
1. Абазвацца буркаваннем (пра галубоў). // перан.; што і без дап. Жарт. Сказаць што‑н. пяшчотным, падобным да буркавання голасам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пол², -у, м.
Кожны з двух генетычна і фізіялагічна супрацьпастаўленых разрадаў жывых істот (мужчын і жанчын, самцоў і самак).
Мужчынскі п.
Прыгожы або слабы п. (жанчыны; жарт.).
|| прым. палавы́, -а́я, -о́е.
Палавая спеласць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
недарэ́чны, -ая, -ае.
1. Сказаны, зроблены неўпапад, не да месца.
Н. жарт.
2. Неразумны, бяссэнсавы.
Недарэчныя прапановы.
3. Няўклюдны, няскладны (знешне).
4. Які не адпавядае сітуацыі, абставінам.
Недарэчная весялосць.
|| наз. недарэ́чнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)