Verbum

По́ліва ’тое, што трэба палоць або што праполата’ (ТСБМ, Янк. 2, Гарэц., Нас., Шат., Сл. ПЗБ, Бяльк.). Ад палоць (гл.) пры дапамозе суф. ‑ів‑, які надае значэнне ’аб’ект ці вынік дзеяння’, напр., жаць — жаціва ’поле са збажыною’ (Сцяцко, Афікс. наз., 41).

Прадонне ’бездань, бяздонне’, ’прорва’ (ТСБМ, Др.-Падб., Гарэц., Нас., Касп., Сл. ПЗБ), прадо́нная ’тс’ (Нас.). Гл. бездань; аднак у дадзеным выпадку цяжкасці ўзнікаюць з семантыкай прыстаўкі. Не выключаны што гэта калька (прынамсі, частковая) літ. pragaras ’пекла, апраметная’ або pragarmė ’бездань, прорва’.

Прадпрыма́льнік ’арганізатар або ўласнік гандлёвага ці прамысловага прадпрыемства’, ’арганізатар выгаднай справы’ (ТСБМ). Калька рус. предприниматель, якое ў сваю чаргу калькуе ням. Unternehmer ’тс’ ад unter‑ ’прад’ і nehmen ’браць, прымаць’; паводле Станкевіча (Зб. тв., 1, 259) — русізм, замест прадпрыемца ’тс’.

Пракуро́р ’асоба, якая ажыццяўляе нагляд за дакладным выкананнем законаў; дзяржаўны абвінаваўца ў судовым працэсе’ (ТСБМ). Праз рус. прокурор ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 78) з франц. procureur ад лац. procurare ’клапаціцца’ або ад лац. procuro‑ ’наглядаю’. Запазычанне XIX ст. (Гіст. мовы, 237).

◎ Прапазы́ка ’прапанова’ (Др.-Падб.). Няма ў іншых слав. мовах. Відаць, аўтарскі наватвор ад *прапазычыць (гл. зычыць, пазыка) або ад прапазыцыя (гл.) шляхам замены фіналі на прадуктыўны суф. ‑к‑a* параўн. характэрныя для народнай мовы станіка (< станцыя). паліца (< паліцыя) і пад. (Стан.).

Праты́чка ’дубчык або тое, чым можна пратыкаць’ (Нас., Касп.), проты́чка, прота́чка ’дроцік для прачысткі цыбука ў люльцы’ (ТС). Да пратыкаць (гл. тыкаць). Сюды ж, відаць, і прытычка: О, прадала чумачыха індычку /А купіла для чумака прытычку (барыс., БНТ, Жарт. песні, 252).

Пру́гкі ’які хутка прымае першапачатковую форму пасля сціскання або згінання, пруткі, нядрузлы, не вялы; крамяны, моцны’ (ТСБМ, беласт., Сл. ПЗБ). Да пруг (гл.), пру́га ’моцна, туга’ (Нас.), параўн. рус. упру́гий ’пругкі’, а таксама словаўтваральную паралельнасць пруг//пру́гкі, прут//пру́ткі, пруд//пру́дкі.

Прыхі́льны ’схільны да чаго-небудзь; добразычлівы; спагадлівы’ (Байк. і Некр., Ласт., ТСБМ; астрав., Сл. ПЗБ), ’той, хто лёгка ўваходзіць у кантакт з людзьмі; кампанейскі’ (воран., ЛА, 3). Укр. прихи́льний ’тс’. З польск. przychylny ’тс’, або самастойнае ўтварэнне ад прыхілі́ць < хілі́ць (гл.).

◎ Прэ́снак ’праснак’ (Бяльк.), прэснік ’тс’ (Мат. Гом., Сл. ПЗБ, ТС), прэсніца ’боршч (прэсны)’ (Мат. Гом.). З апрэсню, опріснок (гл.), параўн. ст.-слав. опр^снъкъ прэсны хлеб’, са стратай пачатковага а‑ (< о© або з праснак, дзе а > э пры пераносе націску.

◎ Пуцэ́лцал ’шавецкая прылада для навядзення на рантах і абцасах глянцу’ (Скарбы). З нямецкага (пасрэдніцтва ідыш?) Putzholc, параўн. польск. puculec ’дошка для ачышчэння нажоў’, або з ням. Putzhubel, параўн. польск. puchubel ’гэблік для канчатковага выгладжвання паверхні дрэва да бляску’ (Варш. сл.).