Мані́ць ’падзываць, клікаць, падклікаць (качак, курэй, сабак)’ (
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Verbum
анлайнавы слоўнікчуць 1, чу́ю, чу́еш, чу́е;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
•••
чуць 2,
1.
2.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
што¹, чаго́, чаму́, чым, па чым,
1.
2.
3.
4.
5.
6. адносны. Тое, што і які (у 1
7.
8.
А што — рэпліка ў адказ на пытанне ў
З чаго — чаму, па якой прычыне.
На што ўжо — уводзіць уступальны сказ.
Ні за што — ні ў якім разе.
Ні за што, ні пра што —
1) дарэмна;
2) без прычыны, падстаў.
Ні з чым (застацца, пайсці
Ні пры чым — не мае адносін, не вінаваты ў чым
Пры чым — у чым вінаваты, якія адносіны мае.
Ці што —
Што да чаго — у чым сутнасць, сэнс чаго
Што ж — рэпліка ў
Што за — у пытанні і вокліч: які.
Што зробіш! — рэпліка ў
Што і казаць — вядома, сапраўды.
Што рабіць! — тое, што і што зробіш.
Што там — рэпліка ў
Што ты (вы)? — выраз здзіўлення, спалоху, пярэчання.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
при предлог с
стоя́ть при вхо́де стая́ць пры ўвахо́дзе;
при доро́ге пры даро́зе;
бой при Цуси́ме бой пры Цусі́ме;
лаборато́рия при институ́те лабарато́рыя пры інстыту́це;
он находи́лся всё вре́мя при мне ён знахо́дзіўся ўвесь час пры мне;
служи́ть при шта́бе служы́ць пры шта́бе;
име́ть при себе́ спра́вку с ме́ста рабо́ты мець пры сабе́ даве́дку з ме́сца рабо́ты (пра́цы);
при жела́нии всего́ мо́жно доби́ться пры жада́нні ўсяго́ мо́жна дабі́цца;
при ору́жии пры збро́і;
при встре́че пры сустрэ́чы;
при соде́йствии прису́тствующих пры садзе́йнічанні прысу́тных;
при перехо́де че́рез у́лицу пры перахо́дзе це́раз ву́ліцу;
при по́лном молча́нии пры по́ўным маўча́нні;
чита́ть при электри́честве чыта́ць пры электры́чнасці;
сказа́ть при свиде́телях сказа́ць пры све́дках;
э́то случи́лось при мне гэ́та зда́рылася пры мне; кроме того, иногда переводится также иными предлогами, в частности: а) (в знач. возле, около) каля́ (каго, чаго), ля (каго, чаго); (над) над (чым); (под) пад (чым);
жить при ста́нции жыць пры (каля́, ля) ста́нцыі;
би́тва при Грю́нвальде бі́тва пры Гру́нвальдзе (каля́ Гру́нвальда, ля Гру́нвальда, пад Гру́нвальдам); б) (при наличии) з (са) (кім, чым); (с собой) з
при таки́х зна́ниях пры такі́х ве́дах, з такі́мі ве́дамі;
при тако́м здоро́вье з такі́м здаро́ўем, пры такі́м здаро́ўі;
при часа́х пры гадзі́нніку, з гадзі́ннікам;
де́ньги бы́ли при мне гро́шы былі́ пры мне (са мной);
у него́ при себе́ все бума́ги у яго́ з
при Пари́жской комму́не пры Пары́жскай каму́не, падча́с Пары́жскай каму́ны;
при Миндо́вге пры Міндо́ўгу, за Міндо́ўгам;
при жи́зни пры жыцці́;
при́ смерти пры сме́рці;
при всём том пры ўсім тым;
при э́том пры гэ́тым;
при по́мощи пры дапамо́зе, з дапамо́гай;
при усло́вии пры ўмо́ве; (с условием) з умо́вай;
при зву́ке его́ го́лоса пачу́ўшы яго́ го́лас;
при слу́чае пры вы́падку, калі́ бу́дзе (зда́рыцца) вы́падак;
быть при ме́сте
оста́ться при свои́х заста́цца пры сваі́х;
быть при де́ле быць заня́тым спра́вай.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
забі́ць 1, ‑б’ю, ‑б’еш, ‑б’е; ‑б’ём, ‑б’яце;
1. Пазбавіць жыцця, знішчыць.
2. Б’ючы, стукаючы па якім‑н. прадмеце, прымусіць яго ўвайсці ў што‑н.; увагнаць.
3. Закрыць наглуха, прымацаваўшы, прыбіўшы дошкі і пад.
4. Закрыць, заткнуць (адтуліну, шчыліну), туга засунуўшы ў яе што‑н.
5.
6. Перамагчы, заглушыць.
7.
•••
забі́ць 2, ‑б’ю, ‑б’еш, ‑б’е; ‑б’ём, ‑б’яце;
Пачаць біць (у 1, 7 і 8 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
но́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Набыты або зроблены нядаўна; які не быў ва ўжыванні раней.
2. Адкрыты, вынайдзены нядаўна; раней невядомы.
3. Незнаёмы, малавядомы каму‑н., дзе‑н.
4. Які прыйшоў на змену ранейшаму, замяніў
5. Які мае адносіны да нашай эпохі, часу.
6. Не той, што раней; іншы.
7. Гэтага года, апошняга ўраджаю.
8.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палатно́, ‑а;
1. Гладкая льняная тканіна асобага перапляцення (звычайна белая), а таксама баваўняная, шаўковая ці сінтэтычная тканіна падобнага перапляцення.
2. Вялікі шырокі кавалак якой‑н. тканіны.
3. Карціна мастака (звычайна на матэрыі асобага перапляцення).
4. Праезная паверхня дарогі; дарожны насып.
5.
6.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
су́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
схілі́ць, схілю, схіліш, схіліць;
1. Нахіліць, нагнуць.
2. Узяць кірунак, павярнуць да якіх‑н. межаў (часавых або прасторавых).
3.
4.
•••
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узо́р, ‑у,
1. Малюнак, у якім спалучаюцца ў поўным парадку лініі, колеры, фігуры і пад.
2. Паказальны або пробны экземпляр якога‑н. вырабу, прадмета і пад.
3. Паказальны прыклад чаго‑н. (якіх‑н. якасцей, дзеянняў і пад.).
4. Форма, від якога‑н. прадмета.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)