што¹, чаго́, чаму́, чым, па чым, займ.
1. пыт. і адносны. Указвае, пра які прадмет, рэч, з’яву і пад. ідзе гаворка.
Што там адбылося? Выканай вось што.
Што не ў меру, тое ў шкоду.
Што вы кажаце? (ужыв. таксама як выраз здзіўлення з выпадку чаго-н. сказанага).
2. пыт., у знач. вык. У якім стане, які, як.
Як наша вёска, што суседзі?
3. пыт., у знач. прысл. Тое, што і чаму́ (у 1 знач.).
Што не заходзіш да нас? Я раздумаў ехаць. — Што так?
4. пыт. і адносны. Тое, што і колькі (у 1 знач.).
Што яна варта.
Што ёсць духу.
Што толку ў гэтым (гэта значыць няма толку). Што яму за карысць ад гэтага? (якая карысць, няма карысці).
5. пыт., у знач. прысл. Навошта? для чаго?
Што нам спрачацца з імі?
6. адносны. Тое, што і які (у 1 знач.).
Хата, што каля лесу.
7. неазнач. Тое, што і што-небудзь (разм.).
Калі што — я прыеду і зробім.
Дайце мне з’есці чаго.
8. пыт. Ужыв. для выражэння пытання, перапытвання, уяўляе сабой сказ у знач.: што ты сказаў? што трэба? што такое? —
Глянь сюды. — Што? Што ты? Ну і што?
◊
А што — рэпліка ў адказ на пытанне ў знач.: чаму, чаго пытаешся. —
Ты хочаш гэта рабіць? — А што?
З чаго — чаму, па якой прычыне.
І з чаго ёй дрэнна стала?
На што ўжо — уводзіць уступальны сказ.
На што ўжо ён негаваркі, і то разгаварылі.
Ні за што — ні ў якім разе.
Ні за што, ні пра што —
1) дарэмна;
2) без прычыны, падстаў.
Ні з чым (застацца, пайсці і пад.) — без усяго.
Ні пры чым — не мае адносін, не вінаваты ў чым-н.
Ён тут ні пры чым.
Пры чым — у чым вінаваты, якія адносіны мае.
Пры чым тут я?
Ці што — пабочн. сл., якое выражае няўпэўненасць, сумненне.
Ну, будзем ужо збірацца, ці што?
Што да чаго — у чым сутнасць, сэнс чаго-н.
Разбярыся тут, што да чаго.
Што ж — рэпліка ў знач.: так, прыходзіцца згадзіцца.
Што ж, няхай будзе так.
Што за — у пытанні і вокліч: які.
Што за глупства?!
Што за дзяўчына да вас прыехала? Што за страва! (якая добрая).
Што зробіш! — рэпліка ў знач.: нічога не зробіш, так ужо будзе.
Што і казаць — вядома, сапраўды.
Факт, што і казаць, упартая рэч.
Што рабіць! — тое, што і што зробіш.
Што там — рэпліка ў знач.: добра, няхай.
Што ты (вы)? — выраз здзіўлення, спалоху, пярэчання.