Перабажа́цца ’перастаць моцна хацець’ (Нас.). Да пера- і бажа́ць ’моцна прасіць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыпро́с ’запрашэнне’: без прыпросу зʼяжджаліся госці (Стан.). Нулявы дэрыват ад прыпрасі́ць < прасі́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прасі́цца, прашуся, просішся, просіцца; незак.
1. Прасіць аб дазволе зрабіць што‑н. (увайсці, адправіцца куды‑н. і пад.). У будку, да цяпла, прасіўся чалавек. Навуменка. Людзі пачалі прасіцца ісці на заданне, хоць назначаны адпачынак яшчэ не скончыўся. Шамякін. // Выказаць жаданне адправіць натуральную патрэбу (пра дзяцей, жывёл).
2. Прасіць, каб прынялі ці залічылі куды‑н. Прасіцца на фронт.
3. Разм. Прасіць прабачэння, спагады, дапамогі і пад. — Ратуй мяне, чалавеча! — просіцца ў.. [дзеда] паляўнічы. Якімовіч. — Ну што вам значыць, — прасілася Лёдзя, гулліва пабліскваючы вачыма і верачы ў поспех. Карпаў.
•••
Просіцца на язык — вельмі хочацца сказаць. Многа крыўдных, балючых для .. [Веры] слоў прасілася на язык, але .. [Мікалай] змоўчаў. Дамашэвіч.
У рукі просіцца — пра тое, што лёгка, без цяжкасцей дастаецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зваць, заву́, заве́ш, заве́; завём, завяце́, заву́ць; зваў, зва́ла; заві́; зва́ны; незак., каго (што).
1. Голасам, сігналам прасіць наблізіцца.
З. на дапамогу.
2. Запрашаць куды-н.
З. у госці.
3. кім. Называць.
Яго звалі Міхасём.
|| зак. пазва́ць, -заву́, -заве́ш, -заве́; -завём, -завяце́, -заву́ць; -зва́ў, -зва́ла; -заві́; -зва́ны (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
блага́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Маліць, прасіць, умольваць. Благаюць людзі: — Дай нам рады, Вяль, Ратуй, пагібель нас чакае!.. Зарыцкі. Глядзела [маці] на Хадоську вачамі, поўнымі болю і слёз, божкала, жахалася, благала. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прытэ́паць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Прыйсці, прытупаць. Аднаго разу жонка Браніслава з кошыкам прытэпала да Марціна прасіць дапамогі. Карпюк. Неўзабаве на кухні сабралася ўся сям’я. Нават маленькая Люся прытэпала. Шыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узмалі́цца, ‑малюся, ‑молішся, ‑моліцца; зак.
Пачаць маліць, прасіць аб чым‑н. — Дзеткі... — узмалілася старая Аксеня. — Ці было калі пры бацьку, каб за сталом сварыліся... Чарнышэвіч. — Браткі, паездзім яшчэ трохі, — узмаліўся .. [Алесь]. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мальбоніць ’прасіць, упрошваць’ (КЭС, лаг.). Да мальба́ (гл.). Суфікс ‑он‑ мае шматразова-экспрэсіўнае значэнне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Мы́мліць, мы́млыты ’жаласна прасіць, скардзіцца’ (драг., З нар. сл.). Гукапераймальнае. Магчыма, утворана ад мама.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
звя́гаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм.
1. Назойліва прасіць, напамінаць, патрабаваць. Трэба расплаціцца з панскім аканомам, каб не звязаў на кожным кроку пра доўг за вугаль. С. Александровіч.
2. Надакучліва брахаць (пра сабаку).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)