бала́ст, -у, М -сце, м.
1. Спецыяльны груз, які забяспечвае ўстойлівасць і асадку карабля, а таксама груз для рэгулявання вышыні палёту аэрастата.
2. перан. Што-н. лішняе, непатрэбнае, што не прыносіць ніякай карысці.
3. Шчэбень або пясок, якім засыпаюць чыгуначнае палатно і на які ўкладваюць шпалы (спец.).
Сухі б.
Платформы з баластам.
|| прым. бала́сны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Палаце́нца ’ручнік’ (Бяльк., Мат. Гом.), палаце́нка ’тс’ (Сл. ПЗБ), палаце́нка, палаце́нцо ’ручнік; памянш. да палатно’ (Сл. ПЗБ). Рус. полоте́нце ’ручнік’. Да палатно (гл. Фасмер, 3, 316).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стра́пнік (стра́пнэк) ‘зрэбнае палатно нізкага гатунку’ (Сл. Брэс.), стра́пнік, стрэ́пнік ‘трапкач’, таксама страпка́ч ‘тс’ (Уладз.). Гл. стрэ́пкі ‘адходы пры часанні льну’, адсюль ‘палатно з адкідаў льну’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Не́чась ’нечасанае ільняное валакно’ (Касп.), нёчысь ’кужаль, вычасаны лён’ (бялын., Янк. Мат.), ’абадраны лён; палатно з абадранага лёну’ (круп., Нар. сл.), ’кужэльнае палатно’ (Сл. ПЗБ). Да часаць (лён).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стані́на ‘аснова, на якой манціруюцца асобныя часткі машыны або станка’ (ТСБМ), дыял. ‘палатно ў 18 пасмаў на стан кашулі’ (Жд. 3), станіна́ ‘палатно’ (Жыв. сл.). Да стані (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шкловалакно́, ‑а, н.
Валакно, якое атрымліваецца з расплаўленага шкла (у 1 знач.). Хоць са шкла, але не б’ецца, хоць палатно, але не гарыць. Яно [палатно] вырабляецца на Полацкім заводзе шкловалакна. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
холсти́на ж.
1. палатно́, -на́ ср.;
2. (свёрток, рулон холщовой ткани) суво́й, род. суво́я м.; тру́бка, -кі ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сі́нены, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад сініць.
2. у знач. прым. Які стаў сінім, афарбаваўся ў сіні колер. Сіненае палатно.
3. у знач. прым. Які падсініўся; падсінены. Сіненая бялізна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сце́лішча, ‑а, н.
Месца, дзе рассцілаюць лён, каноплі або палатно для адбельвання. Падняўшы трасту са сцелішча, пачалі яе церці, трапаць, узважваць ільновалакно. Бялевіч. Да вайны ў .. [гумне] складвалі знятыя са сцелішча каноплі. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Альняні́на ’льняное палатно’ (Касп., Гарэц.) ад лён (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)