Нады́сь ’нядаўна, на днях’ (Нас., Бяльк., Сцяшк. Сл.), ’цяпер, зараз’ (Мат. Гом.), ’надоечы’ (Жд. 1, Ян.), параўн. рус. надысь ’на днях. нядаўна’, ’сягоння’, укр. надісь, надійсь ’бадай, верагодна’ (калі гэта не ад надіятися ’спадзявацца’). Узыходзіць да *onogъdy + *si або *onъdy + *si (ESSJ SG, 2, 526; Фасмер, 3, 38), гл. нагды, надоечы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Намне́сь ’^нядаўна’ (Грыг.), ’учора’ (маг., Мат.). Згодна з Карскім, з *на дьньcь (Карскі 2-3, 74).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
новаадкры́ты, ‑ая, ‑ае.
Толькі што, нядаўна адкрыты. Яшчэ праз некалькі дзён пачаў працаваць новаадкрыты шпіталь. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Надовесь ’нядаўна, на днях’ (Нас.), нагдавісь ’тс’ (Мат. Гом.). Хутчэй за ўсё да *onogbda/‑dy, гл. нагды, расшыранага ўказальнымі займеннікамі овъ і сь (ESSJ SG, 2, 525–527). Меркаванні Варбат пра сувязь рус. смал. надовесь, надовись ’нядаўна’ з бел. надовень ’участак поля каля вёскі’, якое паводле словаўтваральнай сувязі з в.-луж. nadows ’вясковы выган, выпас’ выводзіцца ад *065« ’вёска’ і адлюстроўвае прасторавую блізкасць, у той час як надовесь, надовись адлюстроўваюць блізкасць у часе, адсюль развіццё значэння ’нядаўна’ на базе першаснага ’блізка (ад вёскі)’ (Варбат, Этимология–1979, 32) — здаюцца непераканальнымі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бетанава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; незак., што.
Заліваць, пакрываць бетонам. [Крумінь:] — Гэта ж нядаўна яшчэ бетанавалі сцены катлавана. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свежа...,
Першая частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню словам «нядаўна», «толькі што», напрыклад: свежаадбіты, свежаадламаны, свежаўзараны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
То́лесь ’нядаўна’ (Сцяшк. Сл.). Спалучэнне формы, што ўзыходзіць да *tolě (гл. папярэдняе слова) з дэманстратыўнай часціцай -сь (гл. сей).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
куха́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.
Гатаваць стравы; быць кухарам, кухаркай. Нядаўна, як хварэла маці, дзед сам кухарыў. Рылько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неафі́т, ‑а, М ‑фіце, м.
1. Той, хто нядаўна прыняў якую‑н. рэлігію.
2. перан. Новы прыхільнік якога‑н. вучэння або грамадскага руху. Віктар з Эдмундам Вярыгам і Кастусём сядзелі ля дзвярэй пры цёплай грубцы. Гаварылі вельмі ціха аб неафітах, нядаўна прынятых у.. [арганізацыю]. Караткевіч. // Навічок у якой‑н. справе.
[Грэч. neophytos.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Адве́дкі, атветкі ’наведванне жанчыны, якая нядаўна нарадзіла дзіця’, адведзіны (Янк. I), атведкі ’наведванне (хворага, парадзіхі)’ (Юрч., Мядзв.). Словаўтваральная мадэль тыпу вячоркі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)