Verbum

Жвіны ’высмактаныя рэшткі перажаванай ежы’ (Нас.). Ад кораня *žьv‑ (гл. жаваць) з суфіксам ‑ін‑ы (як скалоціны, абʼедзіны, перажовіны). Сцяцко, Афікс. наз., 44.

◎ Прадлу́жыць ’прадоўжыць’ (ашм., Сл. ПЗБ). З польск. przedłużyć ’тс’. Ад гэтага ж кораня утвораны па беларускай мадэлі прыметнік прадаўгаваты (шальч., Сл. ПЗБ) ’прадаўгаваты’.

Сако́лле ’аддаленыя глухія месцы навокал’ (Яшк.). Ад кораня ‑кол‑ (гл. аколіца, наваколле) з прыст. са‑, тыповай для магілёўскіх гаворак, і суф. зборнасці ‑ле.

Латно ’выгадна, зручна, вельмі добра’ (докш., Янк. Мат.). Рэгіянальнае ўтварэнне ад прасл. кораня lat‑ (гл. ла́тацца). Не выключана магчымасць кантамінацыі ла́тва і лацно (гл.).

Лішча́вы ’гладкі, тлусты’ (свісл., Сцяшк. Сл.). Утворана ад *блішчавы ’бліскучы’, параўн. бяроз. бліскавы і з чаргаваннем зычных кораня: блішча́сты, блішча́ты, блішча́чы, блышче́чі (Сл. ПЗБ).

◎ Пару́ха ’трывога, замяшанне’ (Нас., Гарэц., Яруш.). Да рух, рушыць (гл.). Да таго ж кораня парушэнне ’душэўная трывога’ (Нас., Гарэц., Яруш.), парашаны ’псіхічна хворы’ (Сцяшк.).

Пяно́к ’загваздка’ (ЛА, 2). Да пень (гл.) са стратай мяккасці зычным кораня, параўн. пянёк ’невялікі пень, абрубак’, магчыма, пад уплывам кліно́к (ад клін, гл.).

Астры́ца ’гарыца; расліна Sagina L.’ (Кіс., Інстр. II). Названа так (паводле вузкіх лісцяў, з шыпом у канцы) ад кораня *ostr‑ (гл. востры) з суфіксам ‑ica. Ад гэтага ж кораня, але з суфіксам ‑ушка ўтворана аструшка ’сінюха; расліна Polemonium L.’ (Кіс.). Назвы раслін з коранем *ostr‑ сустракаюцца і ў іншых славянскіх мовах, у тым ліку з суфіксам ‑ica (рус. острица, укр. остриця ’Asperugo’ і г. д., гл. Махай, Jména rostl., паказчыкі).

Жэ́жкі ’гарачы’ (камян., Шатал.). Укр. же́жко ’горача’, жижки́й ’пякучы’. Ад кораня *žeg‑ з суфіксам *ьk‑ і пераходам *g > ž. Гл. жыгаць, жгаць, жэгаць, жыжа ₂.

Жэсь ’камяністая мель’ (віц., Нар. сл., 214). Відаць, ад таго ж кораня, што і жарства (гл.), жораст: *žьrs(t)‑ь з асновай на *‑ĭ > ‑ь.