пацэліць, уцэліць, трапіць, папасці; угадзіць (разм.); накрыць (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
заку́ска ж., в разн. знач. заку́ска;
накры́ць стол для ~кі — накры́ть стол для заку́ски;
вы́піўка і з. — вы́пивка и заку́ска;
◊ на ~ку — на заку́ску; под коне́ц
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кампенсава́ць, ‑сую, ‑суеш, ‑суе; зак. і незак., што.
Аплаціць (аплачваць), накрыць (пакрываць) выдаткі, страты, чужую працу і інш. Кампенсаваць нанесеныя страты. // Ураўнаважыць (ураўнаважваць), замяніць (замяняць) чым‑н. Аўгіня кампенсавала .. [дачцы] бацькаву халоднасць гарачымі матчынымі ласкамі. Колас. Па дарозе надумаў [Кірыла] .. заехаць адразу да Зосі і размовай з ёй кампенсаваць страчаны дзень. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
счы́ркаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Разм. Закрэсліць у многіх месцах; накрыць у беспарадку рысамі, пакрэсліць. [Экзаменатар] чырвоным і сінім алоўкам счыркала, пападкрэслівала ўсё маё ўкладанне. Грамовіч. — Што ж ты зрабіла, га, Алёнка? — узяў Рыгор дачку за руку. — З тваёй дысертацыі ліст выняла ды ўвесь счыркала, — адказала за дачку Галя. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уніза́ць, уніжу, уніжаш, уніжа; зак., што.
Нанізваючы, навешваючы, накрыць паверхню чаго‑н. вялікай колькасцю якіх‑н. прадметаў. Унізаць пальцы пярсцёнкамі. Унізаць ёлку цацкамі. // (часцей у форме дзеепрым. зал. пр.). Быць увешаным, пакрытым чым‑н. Прабраўся я праз .. заслон [дубкоў] і вачам сваім не паверыў: тонкія галінкі ляшчыны былі ўнізаны гронкамі арэхаў. Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Нашла́па ’бервяно ў зрубе, якое накладваецца паверх на асаду акон, дзвярэй’ (ТС), ’бервяно, якое кладзецца над войнамі і дзвярыма; бервяно, якое ляжыць на бэльках і служыць асновай пад кроквы; аполак, які закрывае прамежак паміж дошкамі ў столі; верхні вушак у дзвярах’ (палес., Нар. сл.), нашла́п ’тс’ (там жа), нашла́піць ’накрыць зверху’ (ТС), укр. палес. нашлопа ’бервяно, якое кладзецца над вокнамі і дзвярыма’. Да шла́паць, шла́пнуць ’наступіць наверх; прыціснуць, накласці зверху’, параўн. ашла́п, ашла́піць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нагарну́ць, ‑гарну, ‑горнеш, ‑горне; зак.
1. чаго. Горнучы, заграбаючы, сабраць у адно месца нейкую колькасць чаго‑н. Нагарнуць кучу попелу. □ [Назарэўскі] нагарнуў сабе пад галаву ўсялякіх лахманоў і лёг на лаве. Чорны.
2. што. Разм. Накрыць што‑н. чым‑н. Падкасаў [Кудзіш] рукаў ніжняй кашулі, нагарнуў яго на рану ў тры столкі і зверху моцна завязаў хустачкай. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазакрыва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Закрыць, накрыць чым‑н. усіх, многіх або ўсё, многае. Пазакрываць дзяцей коўдрамі.
2. Скласці што‑н. разгорнутае — пра ўсё, многае. Пазакрываць парасоны.
3. Закрыць, спыніць доступ куды‑н. ва ўсіх, многіх напрамках. Пазакрываць усе дарогі ў горад.
4. Спыніць дзейнасць, існаванне ўсіх, многіх устаноў, прадпрыемстваў і пад. Пазакрываць магазіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
налята́ць 1, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е; незак.
1. Незак. да наляцець.
2. заг. налята́й(це). Разм. Ужываецца, як запрашэнне хутчэй што‑н. браць, купляць. Гліняныя сзісцёлачкі Нясуць два ганчары: — Зязюлі! Перапёлачкі! — Той, налятай! Бяры! Куляшоў.
налята́ць 2, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е; зак.
Лётаючы, прабыць нейкі час у паветры або накрыць нейкую адлегласць. Налятаць сто гадзін. Налятаць тысячу кіламетраў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
закры́ць, -ы́ю, -ы́еш, -ы́е; -ы́ты; зак.
1. каго-што. Накрыць, прыкрыць чым-н.
З. коўдрай.
З. твар рукамі.
2. што. Скласці, самкнуць што-н. раскрытае.
З. парасон.
З. кнігу.
З. вочы.
3. што. Загарадзіць, перагарадзіць (уваход, выхад і пад.), спыніць доступ куды-н.
З. уваход.
З. граніцу.
4. што. Спыніць, пакласці канец правядзенню, дзеянню, дзейнасці чаго-н.
З. сход.
З. прадпрыемства.
З. гандаль.
|| незак. закрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| звар. закры́цца, -ы́юся, -ы́ешся, -ы́ецца (да 1 і 4 знач.); незак. закрыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. закрыццё, -я́, н. (да 3 і 4 знач.).
З. сезона.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)