мацёры прям., перен. матёрый, матеро́й;
м. воўк — матёрый волк;
м. плыве́ц — матёрый плове́ц;
м. во́раг — матёрый враг
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аўчы́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Памянш. да аўчына.
•••
Аўчынка вырабу не варта — аб справе, якая не апраўдвае клопату.
Неба з аўчынку здалося гл. неба.
Перабраўся воўк у аўчынку гл. перабрацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перакана́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Упэўніцца ў чым‑н., паверыць у што‑н. Разгледзеўшы звера, я пераканаўся, што гэта быў воўк. Колас. — Я вывучыў гэтую справу і пераканаўся, што ўсе мы крыху вінаватыя. Скрыпка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зае́сці, -е́м, -ясі́, -е́сць; -ядзі́м, -ясце́, -яду́ць; -е́ў, -е́ла; -е́ш; -е́дзены; зак.
1. каго (што). Тое, што і загрызці.
Воўк заеў каня.
Нуда заела (перан.: замучыла). Заелі вы мяне (перан.: замучылі) сваімі прыдзіркамі ды папрокамі.
2. што чым. З’есці што-н., каб заглушыць непрыемны смак.
З. лякарства цукеркай.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Зашчаміць, перашкодзіўшы руху (разм.).
У кулямёце нешта заела.
|| незак. заяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
штосі́лы, прысл.
З усёй сілы, на поўную сілу. Сагнуўшыся, увабраўшы галаву ў плечы, Вася штосілы сігануў да варот. Навуменка. Воўк завыў ад болю і схаваўся пад вадой, але праз міг вынырнуў і штосілы паплыў назад. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
волк воўк, род. во́ўка и ваўка́ м.;
◊
морско́й волк марскі́ воўк;
волк в ове́чьей шку́ре воўк у аве́чай шку́ры;
волком выть во́ўкам выць;
волко́в боя́ться — в лес не ходи́ть ваўко́ў бая́цца — у лес не хадзі́ць;
волком смотре́ть во́ўкам глядзе́ць;
и волки сы́ты и о́вцы це́лы погов. і ко́зы сы́ты і се́на цэ́ла;
как волка ни корми́, он всё в лес гляди́т погов. як во́ўка ні кармі́, ён усё ў лес глядзі́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перадушы́ць, ‑душу, ‑душыш, ‑душыць; зак., каго-што.
Падушыць усіх, многіх або ўсё, многае. Віхрам уляцяць хлопцы-малойцы ноччу ў Ліпкі, перадушаць гітлераўцаў і вызваляць нявольніка. Кавалёў. Калі б я не прачнуўся, воўк мог бы перадушыць палову статка... Ляўданскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
асачы́ць, асачу, асочыш, асочыць; зак., каго-што.
Разм. Знайсці, высачыць, дапільнаваць. Асачыць дзіка. □ Хапіліся тут леснікі І пану данеслі, што ноччу Каліну яны асачылі. Танк. [Трахім:] — Выйшаў я паціхеньку на дрывотню, асачыў, дзе воўк сядзіць, і застрэліў праз шчыліну. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
клац, выкл.
Разм. Шчоўк, лясь. Зноў клац палкоўніцкай тэлефоннай трубкі здаўся .. [Гопке] пісталетным стрэлам. М. Ткачоў. А Воўк рэагаваў на гэта, як заўжды, Па-воўчаму: разявіў ляпу, Зубамі — клац ля саменькай рукі, Ледзь іклы вострыя ў далоню не ўпіліся. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абкла́д, ‑а, м.
1. Спец. Абкружэнне звера ў часе палявання. [Бацька:] І сігануў бы з абклада, каб не Адамовіч — гэты, з Усоха што. Ён, праўда, сцебануў метка: воўк — у снег... Масарэнка.
2. Аздоба пераплёту царкоўных кніг ці паверхні абразоў у сярэдневяковым мастацтве.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)