Зеў ’адтуліна (з рота ў глотку)’. Рус. зев ’тс’, уст. ’рот’, укр. зів ’тс’, дыял. ’рот’, ’зябры’, ’кут паміж ніткамі’, польск. уст. ziew ’зеў, пазяханне’, ’кут паміж ніткамі ў ткацкім станку’; чэш. zev, zeva ’адтуліна’, славен. zę̀v, zę̑v ’зеў’, серб.-харв. зе̑в, зи̏јев ’адкрытыя вусны, адтуліна, позех’, балг., макед. зев ’адтуліна’. Параўн. зе́ва, зяво́, зявэ́, зя́вы ’прамежак паміж верхнімі і ніжнімі ніткамі асновы’, зе́вы, зя́вы, зявэ́ ’рот, пашча’ (Сл. паўн.-зах.), зяву́ ’прамежак паміж ніткамі асновы, праз які праходзіць чаўнок’ (брагін., Нар. сл.), зі́вы ’тс’ (пін., Нар. лекс.), зева, зява ’тс’ (Мат. Гом.). Прасл. zěvъ ’адтуліна’ ўтворана ад дзеяслова zě‑va‑ti (гл. зяваць) бязафіксным спосабам. Роднасныя словы ззяць 1, зяхаць. Фасмер, 2, 91; Скок, 3, 656. Паводле Шанскага (2, З, 83), зеў ад кораня *zě‑ з суфіксам ‑vъ (як рус. сев, гнев), а зевать ад зев.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мо́лот мо́лат, -та м.;
◊
быть (находи́ться, оказа́ться и т. п.) ме́жду мо́лотом и накова́льней быць (знахо́дзіцца, апыну́цца і да таго́ падо́бнае) памі́ж (між) мо́латам і кава́длам.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пестре́тьI несов.
1. (виднеться — о чём-л. пёстром) стракаце́ць, пярэ́сціцца;
цветы́ пестре́ют ме́жду дере́вьями кве́ткі стракаця́ць памі́ж дрэ́вамі;
2. (становиться пёстрым) стракаце́ць, станаві́цца пярэ́стым (рабы́м).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
грыбні́ца 1, ‑ы, ж.
Вегетатыўнае цела грыба, якое складаецца з бясколерных тонкіх ніцей — гіфаў, пераплеценых паміж сабой; міцэлій.
грыбні́ца 2, ‑ы, ж.
Разм. Жан. да грыбнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ганіёметр, ‑а, м.
1. Прыбор для вымярэння вуглоў паміж гранямі крышталяў, а таксама ў розных прызмах.
2. Прыбор (сістэма шпулек) для накіраванай радыёперадачы і накіраванага рэдыёпрыёму.
[Ад грэч. gōnia — вугал і metreō — мераю.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пахві́на, ‑ы, ж.
Месца паміж бядром і ніжняй часткай жывата. [Незнаёмы] нечакана ўдарыў яго нагой у пахвіну, а як Толік упаў, яшчэ і па галаве нечым. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
серпанці́навы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да серпанціну. Чаур бачыў невысокія скалістыя кратэры, голыя апоўзлыя пагоркі і бліскучыя дарогі, што серпанцінавымі стужкамі віліся паміж імі. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
устурбава́ць, ‑бую, ‑буеш, ‑буе; зак., каго.
Прывесці ў стан непакою, усхваляваць, устрывожыць. Сама па сабе спрэчка паміж хлопцамі і дзяўчатамі Іваненку не ўстурбавала: паспрачаюцца — памірацца. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пры́талка 1 ’перакладзіна паміж вушакамі над дзвярамі’ (Нас., Мат. Гродз.), ’бакавы стаяк асады ў вокнах, дзвярах’ (Бяльк.), пры́талака ’перакладзіна паміж вушакамі над дзвярамі’ (Сцяшк., Інстр. 1, Ян.). З рус. при́толка ’драўляная аправа праёма ў сцяне для дзвярэй, вокнаў; дзвярныя вушакі або аконная шуфляда’; ’слуп у сярэдзіне хаты для падтрымання перагародкі’, ’паша, выган’. Звязана з паталок (гл.) (Фасмер, 3, 367; Праабражэнскі, 2, 127).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Крыжня́к 1 ’від шчупака’ (Жыв. сл.). Да крыжі? Матывацыя няясная.
◎ Крыжня́к 2 ’сасоннік паміж дзвюх дарог’ (Яшк.). Да крыж] (гл.), крыжаваны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)