По́лка 1 ’кавалак тканіны’, ’пялёнка’ (Ян.), ’пялёнка’ (Жд. 1), ’крысо’ (Сл. Брэс.), ’адно палотнішча (у дзяружцы, мяшку і інш.)’ (ТС), ’посцілка’ (ЛА, 2). Укр. пілка ’полка’, рус. полка ’кавалак тканіны ва ўсю шырыню’, по́лочка ’пярэдняя частка жаночай вопраткі’, славац. polka ’кавалак палатна спавіваць дзіця’, ’адно палотнішча’, балг. полка ’верхняя жаночая вопратка’, ’блуза’. Памяншальная форма ад прасл. *pola, якое ад *polъ ’палова, бок’ (гл. паў-), параўн. польск. poła ’палова’, славац. pola ’полка; крысо’, балг. пола́ ’ніжняя частка вопраткі’, ’палавінка варот’. Гл. пала́.

По́лка 2 ’палок у лазні’, ’насціл для сушкі гароху і інш.’ (Ян.). Рус. полка ’паліца’, польск. półka ’тс’. Памянш. да пол 2, першапачаткова ’дошка, плашка’; Банькоўскі (2, 689) рэканструюе *polъka ’расколатае напалову бервяно, што служыла паліцай’, што да праслав. *pelti ’раздзіраць на дзве часткі’ з і.-е. *(s)p(h)el‑ ’расколваць’. Ідэнтычнае polъ ’палова; бок, край’, параўн. апо́лак ’крайняя дошка з бервяна’. Гл. паў-, палова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

подо́л

1. (нижний край платья) падо́л, -до́ла м.; (пола платья) прыпо́л, -лу м.;

подня́ть подо́л пла́тья падня́ць падо́л суке́нкі;

де́вочка принесла́ в подо́ле не́сколько масля́т дзяўчы́нка прыне́сла ў прыпо́ле не́калькі масляко́ў;

2. обл. (низкое место под горой) далі́на, -ны ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Пол 1 ’сукупнасць уласцівасцей, якія характарызуюць мужчынскія і жаночыя арганізмы’ (ТСБМ). З рус. пол < ст.-слав. полъ ’sexus’ (Фасмер, 3, 306). Да паў-, палова (гл.); тыпалагічныя ўгра-фінскія паралелі: мард. pola ’жонка’, вод. pal ’палова; муж або жонка’ (Бяднарчук, Stosunki, 107, з літ-рай) не даюць падстаў лічыць запазычаннем.

Пол 2 ’палаткі, нары’ (ТСБМ, Варл., Сл. ПЗБ), по́лік ’нары’ (Юрч. СНЛ), ’ляжанка’ (ТС), мн. л. по́лы ’высокі памост у лазні, на якім парацца’ (Сцяшк. МГ). Укр. піл ’падлога’, рус. пол ’тс’, ’зямля’. Прасл. *polъ ’дошка’. Роднаснае ст.-інд. phálakam ’дошка, планка’, ст.-ісл. fjol ’тс’ (Фасмер, 3, 306). Чарных (2, 50), як вартую ўвагі, прыводзіць версію Пагодзіна, які выводзіў полъ ад *podlъ (прасл. *podъ ’ніз, аснова, дно’, гл. под), што, магчыма, пацвярджаецца значэннямі пол ’ніз (у супрацьлегласць верху), зямля, глеба, дно ракі, возера’, параўн. выраз до пола́ ’датла, дашчэнту’ (ТС).

Пол 3 ’полымя’ (смарг., Сл. ПЗБ), мн. л. полы ’тс’: по́лы шугаюць (у печы) (ашм., Стан.). Лакальны наватвор на аснове каранёвай часткі дзеясловаў тыпу по́лаваць ’палаць’ (Сцяшк. Сл.), пола́ць ’палаць, гарэць полымем’ (ТС), што ўзыходзяць да праслав. *polti ’гарэць’, гл. полымя, палаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

падабра́ць сов.

1. (каго, што да чаго) подобра́ть (кого, что к чему);

п. ключ да замка́ — подобра́ть ключ к замку́;

п. га́льштук да касцю́ма — подобра́ть га́лстук к костю́му;

2. (с земли, с пола) подня́ть, подобра́ть;

3. (ноги, хвост) поджа́ть;

4. (под себя) подмя́ть;

мядзве́дзь ~бра́ў пад сябе́ паляўні́чага — медве́дь подмя́л под себя́ охо́тника;

◊ і кро́шкі п. — быть похо́жим как две ка́пли воды́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

подня́ть сов.

1. (взять с земли, придать более высокое положение) падня́ць, мног. пападыма́ць;

подня́ть игру́шку с по́ла падня́ць ца́цку з падло́гі;

подня́ть флаг падня́ць сцяг;

подня́ть я́корь падня́ць я́кар;

подня́ть бока́л падня́ць ке́ліх;

подня́ть забо́р падня́ць плот;

подня́ть у́ровень воды́ падня́ць узро́вень вады́;

2. в др. знач. узня́ць; падня́ць; (поставить) паста́віць; (возвысить) узвы́сіць; (повысить) павы́сіць; (разбудить) пабудзі́ць; разбудзі́ць; (начать) пача́ць, усча́ць, распача́ць; (вспугивая, выгнать) узагна́ць; успу́дзіць;

◊

подня́ть глаза́ (взор) падня́ць во́чы;

подня́ть из пе́пла падня́ць з руі́н;

подня́ть на́ ноги падня́ць (паста́віць) на но́гі;

подня́ть на во́здух падня́ць у паве́тра;

подня́ть го́лову падня́ць галаву́;

подня́ть ру́ку на кого́-, что́-л. падня́ць руку́ на каго́-, што-не́будзь; см. поднима́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)