транскантынента́льны, ‑ая, ‑ае.
Які праходзіць цераз увесь кантынент, перасякае яго. Транскантынентальная чыгунка. // Які адносіцца да сувязей паміж кантынентамі. Транскантынентальны рэйс. Транскантынентальная ракета.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ультрафіяле́тавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да электрамагнітнага выпрамянення, што размяшчаецца ў спектры паміж фіялетавымі і рэнтгенаўскімі прамяпямі. Ультрафіялетавая спектраскапія. Ультрафіялетавая радыяцыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фрыкцыён, ‑а, м.
Спец. Муфта для валаў, якая перадае вярчальны рух пры дапамозе сіл трэння паміж дэталямі, што прыціскаюцца адна да адной.
[Ад лац. frictio — трэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ро́спуга ’разора паміж градкамі’, ро́спурга, ро́спруга, роспру́га ’глыбокая баразна паміж градамі’ (Сл. Брэс., Шатал., Сл. ПЗБ, ЛА, 2). Утворана з прыстаўкі раз‑/рос‑ (< прасл. *orz‑) са значэннем ’рух у розныя бакі, раз’яднанне’ і ⁺пуга, якое можна генетычна супаставіць з лат. paũgurs ’узгорак’, ’бугор’, — разам ’разараная зямля ў два бакі з разорай’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Абаро́нкі, обаронкі ’перавясла з кручаных дубцоў, якім змацоўваюцца зубы бараны паміж драўлянымі прутамі’ (Дзімітр.). Гл. барана.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́зварат ’прамежак паміж плотам і полем’ (Янк. I); ’выган, выпас’ (калінк., Мат. Гом.). Гл. вызварат, узварот.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Насомач ’кароткае бервяно, якое кладзецца ў сцяну паміж войнамі’ (Шушк.). Звязана з сомінец, самінец ’тс’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
каардынава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны; зак. і незак., што (кніжн.).
Узгадніць (узгадняць), устанавіць (устанаўліваць) мэтазгодныя суадносіны паміж якімі-н. дзеяннямі, з’явамі.
К. дзейнасць устаноў.
|| зак. таксама скаардынава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны.
|| наз. каардынава́нне, -я, н. і каардына́цыя, -і, ж.
|| прым. каардынацы́йны, -ая, -ае.
К. цэнтр.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
блакірава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак. і незак.
1. каго-што. Арганізаваць (арганізоўваць) блакаду.
Б. партызан.
Б. дарогу.
2. што. Закрыць (закрываць) пуць паміж станцыямі, карыстаючыся блакіроўкай (у 2 знач.; спец.).
|| наз. блакірава́нне, -я, н. і блакіро́ўка, -і, ДМ -ро́ўцы, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прапарцыяна́льнасць, -і, ж.
1. гл. прапарцыянальны.
2. У матэматыцы: залежнасць паміж велічынямі, пры якой павелічэнне адной з іх цягне за сабой змяненне другой у столькі ж разоў.
Прамая п. (пры якой з павелічэннем адной велічыні другая павялічваецца). Адваротная п. (пры якой з павелічэннем адной велічыні другая памяншаецца).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)