ла́кмус, -у, м. (спец.).
Фарбавальнае рэчыва, якое змяняе колер насычанай ім паперы пад дзеяннем кіслот на чырвоны, а пад дзеяннем шчолачаў — на сіні колер.
|| прым. ла́кмусавы, -ая, -ае.
○
Лакмусавая папера — папера, пакрытая лакмусам.
◊
Лакмусавая паперка — сродак выяўлення, праверкі адносін паміж кім-н. і інш.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
размясці́ць, -мяшчу́, -ме́сціш, -ме́сціць; -ме́шчаны; зак., каго-што.
1. Расставіць або раскласці па месцах у пэўным парадку; даць кожнаму месца.
Р. тавары на паліцах.
Р. пасажыраў у вагоне.
2. Размеркаваць паміж многімі.
Р. латарэйныя білеты.
|| незак. размяшча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. размяшчэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
па́зуха, ‑і, ДМ ‑зусе, ж.
1. Прастора паміж грудзямі і адзеннем. Трымаць за пазухай. Дастаць з-за пазухі. □ Мікола забраў лісткі, згарнуў, схаваў за пазуху... Навуменка. Стары ўзяў нож і засунуў за пазуху. Гурскі.
2. Спец. Поласць у некаторых частках цела. Лобная пазуха.
3. Спец. Паглыбленне паміж асновай ліста і сцяблом або паміж галінай і ствалом дрэва. Дзве паловы [дрэва] складалі нібы жалабок, а каля ліставой пазухі былі прычэплены шурпатыя галачкі. Маўр.
•••
Насіць камень за пазухай гл. насіць.
Як у бога за пазухай гл. бог.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Праму́га, прану́ба ’прамежак паміж чым-небудзь’ (Сл. ПЗБ), праму́да ’прастора паміж тылавой сценкай печы і сцяной хаты’ (лях., Янк. Мат.; Жд. 2, Сцяшк. Сл.), прамога ’закутак, цёмны куток’ (Скарбы). Паводле Арашонкавай і інш. (Весці АН БССР, 1969, 4, 126), запазычанне з польск. framuga, дыял. farmuga ’ніша, выемка’ або з літ. pramūga ’ніша, яма на дарозе, прамежак паміж лесам і возерам, пралом, прасека’, pramūge ’тс’, па- © > гуй. prasimitginli ’праціскацца’. З семантычнага пункту погляду версія аб запазычанні з літоўскай мовы менш верагодная.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Спарні́ца ‘нарыў паміж пальцаў’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Да спарыць < парыць (гл.) з суф. ‑іц(а).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
по́ры, пор і пораў; адз. пора, ‑ы, ж.
1. Вельмі дробныя адтуліны потавых залоз на паверхні скуры чалавека і жывёл. У поры на пальцах і з тыльнага боку далоняў уеліся машыннае масла і метал. Б. Стральцоў. // Мікраскапічныя непатоўшчаныя месцы ў абалонках раслінных клетак, праз якія адбываецца абмен рэчываў паміж клеткамі.
2. Прамежкі паміж часцінкамі рэчыва.
[Ад грэч. poros.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бацько́ўства, ‑а, н.
1. Кроўная роднасць паміж бацькам і яго дзіцем. Устанаўленне бацькоўства.
2. Уласцівыя бацьку пачуцці і адносіны да сваіх дзяцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
двухрадко́ўе, ‑я, м.
Страфа з двух радкоў; два сумежныя, звязаныя паміж сабой радкі верша. Знойдзеш у Багдановіча таксама творы, напісаныя двухрадкоўямі. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ды́ля, ‑і, ж.
Абл. Тоўстая дошка; дылёўка. Праз вузкія шчыліны паміж дыль, з якіх былі складзены сцены .., свяціў ранні прамень сонца. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зашчамі́ць, ‑шчамлю, ‑шчэміш, ‑шчэміць; зак., што.
Заціснуць паміж чым‑н.; сціснуць з двух бакоў чым‑н. Зашчаміць губу зубамі. Зашчаміць пальцы дзвярамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)