Між 1, мі́жы, між‑ ’паміж, сярод’ (ТСБМ, Нас., Яруш., Касп., Бяльк., Растарг., Янк. 2, ТС, Сл. ПЗБ; мядз., Жыв. сл.), ст.-бел. мижъ. Да меж, межы (гл.). Карскі (1, 187) разглядае пераход е > і як несапраўдны, які ўзнік таму, што прыназоўнік між, з’яўляючыся праклітыкай, страціў свой націск, у выніку чаго ‑е‑ звузілася і перайшло ў ‑і‑. Сюды ж шматлікія ўтварэнні з першай часткай між‑: міжсобі, міссобку, міжсобку ’паміж сабой’ (КЭС, Бяльк.; іўеў., Сцяшк. Сл.), міжакры́лы ’частка цела паміж лапаткамі’ (Касп.), міжсошша ’адлегласць паміж сохамі ў гумне’ (Бяльк.), міжывоч ’між вачэй’ (ТС), міжы́калядзь ’святы ад каляд да шчадрухі’ (Шат.), або з яго варыянтам міз‑: мізо́градак ’разора’ (жлоб., Мат. Гом.).
Між 2 ’мяжа паміж сялянскімі палямі’ (малар., Выг. дыс.). Генетычна да мяж́а (гл.). Адсутнасць канчатка: уплыў прыназоўніка між 1 ці працэс адваротны, як укр. миш > ми́ша ’мыш’?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
барыто́н, -а і -у, мн. -ы, -аў, м.
1. -у. Мужчынскі голас, сярэдні паміж басам і тэнарам,
2. -а. Спявак з такім голасам.
3. -а. Духавы або струнны музычны інструмент сярэдняга рэгістра і тэмбру.
|| прым. барыто́навы, -ая, -ае і барыто́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адро́зненне, -я, н.
1. Непадобнасць, розніца паміж кім-, чым-н., рыса, асаблівасць, якая робіць адметнымі прадмет, з’яву ад іншага прадмета, іншай з’явы.
Істотнае а.
Дыялектныя адрозненні.
2. Ужыв. ў некаторых выразах для абазначэння ўзнагароды, заахвочвання якой-н. дзейнасці.
Знакі адрознення (пра ордэны, медалі).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
по́лудзень, -дня, мн. -дні, -дняў, м.
1. Тое, што і абед (у 2 знач.).
Узяць торбачку з полуднем.
2. Сярэдзіна дня, поўдзень.
Ужо мінула за п.
3. Лёгкая яда паміж абедам і вячэрай, падвячорак.
П. —у пяць гадзін.
|| прым. по́лудзенны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
поўнагало́ссе, -я, н.
У мовазнаўстве: наяўнасць у словах усходнеславянскіх моў у адрозненне ад іншых славянскіх моў спалучэнняў оро, оло, ере, еле паміж зычнымі, якія адпавядаюць стараславянскім ра, ла, ре, ле, напр.: рус. город, бел. горад, балгарскае град, чэшскае йгасі.
|| прым. поўнагало́сны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прабе́л, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Незапоўненае месца ў тэксце, прагал (паміж літарамі, словамі, радкамі).
Пакінуць п.
2. перан. Недахоп, недагляд.
П. у ведах.
|| прым. прабе́льны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
П. матэрыял (у друкарскім наборы: брусочкі для ўтварэння прамежкаў).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прасло́йка, -і, ДМ -йцы, ж.
1. гл. праслаіць.
2. мн. -і, -ло́ек. Тонкі слой, палоска паміж слаямі чаго-н.
Праслойкі іншага колеру ў белым мармуры.
3. мн. -і, -ло́ек, перан. Грамадская група, частка грамадства, арганізацыі, якая вызначаецца якімі-н. асаблівасцямі.
Сацыяльная п.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
радо́к, -дка́, мн. -дкі́; -дко́ў, м.
1. гл. рад¹.
2. Частка тэксту або асобныя словы, літары, іншыя знакі, надрукаваныя ці напісаныя ў адну лінію.
Р. верша.
◊
Радок у радок — даслоўна, літаральна (спісаць, сказаць і пад.).
Чытаць паміж радкоў — здагадваючыся пра скрыты сэнс напісанага.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Мяжы́перніца, межыперсніца, мяжыперсціц(а) ’міжперсніца, нарывы рук (ног) паміж пальцамі’ (Некр., Касп., Бяльк.), ’высыпка, асабліва пры каросце’ (Нас., Бяльк.), міжыпірніца ’глыбокае загнаенне далоней ад цвёрдай работы’ (КЭС, лаг.). Рус. валаг. междупёрст(н)ица ’хвароба паміж пальцамі ад забруджвання’, с.-урал. ’кароста’, смал. межепарщица ’тс’. Фармальна да меж- (між‑) і перст ’палец’ (< прасл. pbrstь). Аднак, улічваючы пашырэнне лексемы ва ўсх.-слав. гаворках, можна меркаваць, што гэта калька з балт. моў; параўн. літ. tarpupirščiai ’прамежкі паміж пальцамі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
По́ўднік ’снеданне’ (Яруш.). Запазычанне з рус. по́лднік ’харчаванне паміж абедам і вячэрай’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)