ніць, -і, мн. ні́ці, -ей, ж.

1. мн. Тое, што і нітка.

2. Прадмет, які падобны на нітку, нагадвае нітку.

Н. лямпы напальвання.

Ніці павуціння.

3. перан. Тое, што злучае адно з адным, служыць для сувязі.

Ніці дружбы.

|| прым. ніцяны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ніць ’прадзіва’ (Яруш.). Гл. ні́тка.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Жы́чка ’чырвоная стужка’ (абл., ТСБМ). Рус. дыял. жи́чка ’ваўняная пража’, ’суровая нітка’, тул. жи́ча ’кайма, падшыўка’, перм., сіб., кур., пенз. ’чырвоны гарус’, укр. жи́чка ’чырвоная шарсцяная нітка’, ’шарсцяная ці шаўковая тасьма’, польск. życzka ’чырвоная стужка ці тасёмка’, балг. жичка ’нітка’ (Гераў). Параўн. славен. žica ’дрот’, серб.-харв. жи̏ца ’пасма, нітка, дрот, жыла’, балг. жѝца ’дрот’, разм. ’нітка’, дыял. ’сцябло гарбуза, кавуна і г. д.’, макед. жица ’нітка, дрот’, ’слой зямлі’, ’наследнік’. Прасл. *žika > *žica ’стужка, пасма, нітка’. Літ. gijà ’нітка ў аснове тканіны’, лат. dzija ’тс’, а таксама ’матуз для пад’ёму бортніка на дрэва’, вед. jiya ’цеціва’, ст.-іран. ǰiyā ’жыла’, грэч. βιός ’лук’. Узыходзіць да таго ж і.-е. кораня, што жыла (гл.): *g​u̯heiə‑, *g​u̯hī‑ ’жыла, стужка’. Покарны, 1, 489; Фасмер, 2, 57–58; БЕР, 1, 549; Брукнер, 669; Скок, 3, 679–680; Траўтман, 87. Корань g​u̯hī‑ атрымаў у слав. ‑k‑ (Мейе, Études, 209) і трансфармаваўся ў *ži‑k‑; з памянш. суфіксам *‑ьk‑ атрымліваецца жычка (форм. žica мае ‑c‑ па бадуэнаўскай палаталізацыі). Аб прасл. *žica ў суч. слав. мовах гл. Чумакова, Совещание по ОЛА (Ужгород, 25–28 сентября 1973 г.). Тезисы докладов. М., 1973, 80–82. Значэнне ’чырвоная стужка’ ў бел., укр., польск. сфарміравана, відаць, не незалежна, не выключана, што распаўсюджана з польск.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прысука́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае і ‑сучу, ‑сучаш, ‑суча; зак., што.

Сукаючы, прымацаваць, далучыць. Прысукаць нітку. □ Калі парвецца нітка, трэба імгненна прысукаць, каб яна роўна клалася на пачатак. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Міжыну́ціна ’памылка пры снаванні’ (Дабрав., Кросны). Да між 1 і ніць, ні́тка (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Стрыго́р ‘шво, калі зверху нітка кладзецца каля ніткі, а ўнізе ўдвая’ (Варл.). Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мікро́н, ‑а, м.

Мільённая частка метра. Лязо непрыкметна, мікрон за мікронам, здымала з паперы напісаныя тушшу літары. Новікаў. Нітка таўшчынёй з мікрон настолькі малая, што яе немагчыма разгледзець у аптычным мікраскопе. «Звязда».

[Ад грэч. mikrós — маленькі.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лёска, ‑і, ДМ лёсцы; Р мн. ‑сак; ж.

Прымацаваная да вудзільна нітка (валасяная, капронавая і пад.) з рыбалоўным кручком на канцы. Лёска з’яўляецца адной з самых важных, самых адказных частак вуды. Матрунёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уцягну́цца, -ягну́ся, -я́гнешся, -я́гнецца; -ягні́ся; зак., у што.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прасунуцца ў вузкую адтуліну.

Нітка ўцягнулася ў іголку.

2. Прыняць удзел у чым-н., уключыцца ў што-н.

У. ў размову.

3. перан. Асвоіцца з чым-н., прывыкнуць, прызвычаіцца, прыахвоціцца да чаго-н.

У. ў работу.

У. ў гарэлку.

|| незак. уця́гвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лігату́ра, -ы, ж. (спец.).

1. Прымесь медзі ці волава да золата, серабра для надання ім большай цвёрдасці.

2. Дапаможны сплаў, які дабаўляецца ў метал у плавільнай печы.

3. Нітка, якой перавязваюць крывяносныя сасуды пры аперацыі.

4. Знак, які састаўлены з элементаў двух (ці больш) пісьмовых знакаў, напр., Æ.

|| прым. лігату́рны, -ая, -ае.

Лігатурнае золата.

Л. шоўк.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)