прапле́сціся, ‑плятуся, ‑пляцешся, ‑пляцецца; ‑пляцёмся, ‑плецяцеся, ‑плятуцца; пр. праплёўся, ‑плялася, ‑плялося; зак.
Прайсці павольна ці вяла, з цяжкасцю перастаўляючы ногі. Праплесціся да ложка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бабу́лін, ‑а.
Разм. Які мае адносіны да бабулі, належыць бабулі. На акне каля бабулінага ложка, дзе ляжыць Ніна, цьмяна гарыць укручаная лямпа. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
матра́ц, ‑а, м.
1. Мяккая тоўстая ватовая або валасяная подсцілка на ложак.
2. Частка ложка або канапы з спружыновым каркасам і мяккай пракладкай.
[Ням. Matratze.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́пыліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., што.
Ачысціць ад пылу, трасучы, выбіваючы. Выпыліць адзенне. □ [Люба] падняла з ложка сяннік, вынесла на двор і выпыліла яго. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзёгаць, -гцю м. дёготь;
◊ лы́жка ~гцю ў бо́чцы мёду — погов. ло́жка дёгтя в бо́чке мёда
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ложак ’мэбля — месца для спання, пасцель’ (Нас., ТСБМ, Гарэц., Бяльк., Касп., Шат., Сцяшк., Яруш.; КЭС, лаг.), ложык (Бяльк.), лу͡ожэк (паўд.-мін., паўд.-усх., КЭС), ло́жок (ТС). Відавочна, паланізм — параўн. польск. łóżko < паўн.-слав. ložьko (памяншальнае ад lože > ложа 1), якое пасля запазычання па-беларуску было б ложка, што вельмі блізка да лексемы ложка ’лыжка’, пашыранай на значнай тэрыторыі (гл., напрыклад, Сл. ПЗБ). Таму лексема пры запазычанні змяніла род і адпаведна суфікс па аналогіі да назваў прадмета паводле яго прызначэння, напрыклад прыпечак, абутак.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
памакрэ́лы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які стаў макраватым, мокрым. Надзя спалохана адплюшчыла памакрэлыя вочы, ускочыўшы з ложка, уключыла святло. Шахавец. Ярка свяціла сонца, іскрыўся памакрэлы снег. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
табурэ́цік, ‑а, м.
Памянш. да табурэт; маленькі табурэт. Феня сядзела каля Зоінага ложка на табурэціку, глядзела на малую, папраўляла на ёй коўдру, выцірала хустачкаю спацелы лоб. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
трасу́ха, ‑і, ДМ ‑сусе, ж.
Абл. Ліхаманка. І тут раптам Даніла ўсхапіўся з ложка. Ён увесь дрыжаў, яго калаціла трасуха. Каліна.
•••
Полька-трасуха — беларускі народны танец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прачыкільга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Прайсці кульгаючы. [Максімка] доўга і цяжка хварэў, нядаўна падняўся на ногі і цяпер толькі з мыліцамі мог прачыкільгаць ад ложка да акна. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)