Сад калёс ’круг колаў, 2 пярэдніх і 2 задніх’ (Маслен.), садо́к ’тс’ (Мат. Гом.). Чэш. sada ’камплект, набор’. Да садзіць; гл. Рэйзак, 558.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
абмундзірава́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. абмундзіраваць, абмундзіравацца.
2. Камплект форменнага адзення. Летняе абмундзіраванне. □ Цыбулька загадаў выдаць Кітайчонку вінтоўку і абмундзіраванне і прызначыў да сябе каняводам. Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скамплектава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што.
Скласці камплект чаго‑н., дапоўніць да камплекту. Скамплектаваць бібліятэку. // Арганізаваць, стварыць пэўны калектыў. Групу скамплектавалі з камуністаў і камсамольцаў. Дзенісевіч. Віцебскі абком ЛКСМБ скамплектаваў 13 партызанскіх атрадаў. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыла́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -ла́д, ж.
1. Тэхнічнае прыстасаванне, пры дапамозе якога выконваецца работа ці якое-н. дзеянне.
Прылады працы.
Сельскагаспадарчая п.
2. Тое, што і прыбор (у 2 знач.).
Аптэчная п.
3. часцей мн. Камплект прадметаў для выканання аднаго працэсу, напрамку работ.
Рыбалоўныя прылады.
Спартыўныя прылады.
|| прым. прыла́дны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гарніту́р, ‑а, м.
1. Поўны набор, камплект прадметаў пэўнага прызначэння. Гарнітур мэблі. Гарнітур бялізны.
2. Разм. Касцюм. [Шаманскі] сёння выглядаў незвычайна маладым. Можа, яго маладзіў новы сіняга бастону гарнітур, белы каўнер сарочкі з бардовым гальштукам, нізка выстрыжаныя скроні. Дуброўскі.
[Фр. garniture.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спа́льня, ‑і, ж.
1. Пакой, прызначаны для спання. Надзя пайшла моўчкі ў спальню. Да вячэры не выйшла, заўпарцілася. Гіль. У паласатай піжаме, з памятым і добрым ад сну тварам, выйшаў са спальні Максім Сцяпанавіч. Карпаў.
2. Разм. Камплект мэблі, прызначаны для такога пакоя. Купіць фінскую спальню.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
армату́ра, ‑ы, ж.
1. Сукупнасць прылад і прыстасаванняў для якога‑н. апарата, машыны, канструкцыі. Арматура паравога катла. // Камплект прадметаў для абсталявання электрычнага асвятлення. Асвятляльная арматура.
2. Сталёвы каркас жалезабетонных збудаванняў, а таксама сукупнасць металічных частак, якія ўводзяцца ў які‑н. матэрыял, у якое‑н. збудаванне, каб павялічыць іх трываласць.
[Ад лац. armatura — узбраенне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укамплектава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што.
1. Сабраць, стварыць камплект чаго‑н. — Шрыфт у нас там ёсць? — папытаў я ў наборшчыкаў. — Не, няма, — адказаў Рыгор Квасіла. — Нават звычайнага, і таго мала. Нехта ўкамплектаваў не падумаўшы. Сабаленка.
2. Папоўніць да камплекту, закончыць камплектаванне. Укамплектаваць бібліятэку. Укамплектаваць полк да штатаў ваеннага часу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Разво́д ’калёсы, прыстасавання для перавозкі бярвення’ (віл., Сл. ПЗБ), ’разведзены ў даўжыню воз’, ’поўны камплект колаў для воза’ (Сцяшк.). Лексіка-семантычнае ўтварэнне; перанос назвы адбыўся на аснове метаніміі: цэлае — воз — атрымала назву ад часткі — жэрдкі, што злучае перадок воза з задком і дазваляе падоўжыць воз: разво́дка ’трайня ў возе’ (гродз., Сл. ПЗБ). Параўн. драбі́ны, калёсы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ку́хня, -і, мн. -і, -хань і -хняў, ж.
1. Асобнае памяшканне з печчу, плітой для прыгатавання ежы, а таксама камплект мэблі для такога памяшкання.
2. Падбор страў.
Беларуская к.
3. перан., адз. Махінацыі, інтрыгі, а таксама ўвогуле скрыты, закулісны бок якой-н. дзейнасці.
○
Малочная кухня — установа, якая гатуе малочныя сумесі для грудных дзяцей.
|| памянш. ку́ханька, -і, ДМ -ньцы, мн. -і, -нек, ж. (да 1 знач.).
|| прым. кухо́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)