кілі́м, ‑а, м.
Шарсцяны бязворсавы дыван ручной работы. Вышыць кілім. □ Ёсць домік у тым гарадку небагаты: Пакой цеснаваты, Кілім на тахце старасвецкі, Ды нізенькі зэдлік шавецкі. Зарыцкі. Дарагія дываны, кілімы, шаўковыя і плюшавыя пакрывалы, сурвэткі напаўнялі кватэру. Грамовіч. // перан. Пра тое, што сваім выглядам нагадвае такі дыван. Вясна пакрывала аблогі Кілімамі траў, Канюшын. Калачынскі. Кінуў ім Пад ногі верас светла-сіні Няроўна вытканы кілім. Ляпёшкін.
[Тур. kilim.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разасла́ць², рассцялю́, рассце́леш, рассце́ле; рассцялі́; разасла́ны; зак., што.
Разгарнуўшы поўнасцю, паслаць па паверхні чаго-н.
Р. новы абрус.
Р. дыван.
|| незак. рассціла́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. рассціла́нне, -я, «., рассці́лка, -і, ДМ -лцы, ж. і рассці́л, -у, м. (спец.).
|| прым. рассці́лачны, -ая, -ае (спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цвети́стый прям., перен. квяці́сты;
цвети́стый ковёр квяці́сты дыва́н;
цвети́стый слог перен. квяці́сты стыль.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раскі́нуць, -ну, -неш, -не; -кінь; -нуты; зак., што.
1. Шырока развесці, распасцерці ў розныя бакі.
Р. рукі.
2. Разаслаць, разгарнуць на паверхні чаго-н.
Р. дыван на канапе.
3. Знайшоўшы месца, паставіць, размясціць што-н.
Р. палаткі.
4. Раскідаць, рассыпаць па чым-н. што-н.
Р. сена.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
страка́ты, -ая, -ае.
1. Такі, паверхня якога пакрыта палоскамі, плямамі розных колераў; рознакаляровы.
Стракатая тканіна.
С. дыван.
2. перан. Які вылучаецца неаднароднасцю, разнастайны, з розных элементаў.
С. склад насельніцтва.
3. Плямісты, разнашэрсны (пра масць жывёл); рознага апярэння (пра птушак).
С. дзяцел.
С. конь.
|| наз. страка́тасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пала́с ’двухбаковы дыван без ворсу’ (ТСБМ). Праз рус. пала́с (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 73 і наст.) з перс. palās ’тс’ (ССРЛЯ, 9, 329).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прутэ́ ’дыван, вытканы з самаробных нітак’ (дзятл., Сцяшк. Сл.). Відавочна, з *портэ́, параўн. палес. пуртяны́ ’з порту’ (Уладз.) у выніку перастаноўкі гукаў. Далей гл. порт.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перечи́стить сов.
1. (всё, многое) перачы́сціць, пачы́сціць;
2. (заново) перачы́сціць;
перечи́стить ковёр за́ново перачы́сціць дыва́н на́нава;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тра́пачнік ’палавік, сатканы з рыззя’ (мерак., Ск. нар. мовы), ’коўдра, дыван, вытканыя з анучаў’ (рэч., ЛА, 4), тра́пашнік, тра́пашніца, тряпы́шніца ’тс’ (ЛА, 4), трыпча́нка ’тс’ (барыс., ЛА, 4). Семантычная кандэнсацыя словазлучэнняў з азначэннем тра́пачны (тра́пашны, тра́пачаны і пад.) з назоўнікамі дыван, коўдра; сюды ж тра́пашнік ’анучнік’ (талач., Шатал.; Мат. Маг.; рагач., Сл. ПЗБ; рас., ЛА, 5), тря́пашнік ’тс’ (Мат. Гом.), тря́пышнік ’тс’ (Юрч.), тра́пышнік ’тс’ (Яўс.), тря́пушнік ’тс’ (Бяльк.), трапе́шнік ’тс’ (талач., Шатал.), тра́пнік ’тс’ (лун., Шатал.) з адпаведнага словазлучэння. Да трапка, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кве́ткавы в разн. знач. цвето́чный;
~вая пупы́шка — цвето́чная по́чка;
к. кіёск — цвето́чный кио́ск;
к. дыва́н — цвето́чный ковёр
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)