Жы́дкі ’вадзяністы, негусты, тонкі’. Рус. жи́дкий ’вадкі’, в.-луж. židki ’негусты’, н.-луж. žydki ’тс’, чэш. уст. židký ’вадкі’, славен. žídek ’негусты, вадкі, мяккі, слабы’, серб.-харв. жи́дак, жи̏дак ’негусты, тонкі (пра сцябло і да т. п.); балг. дыял. жѝтък ’вадзяністы, негусты’. Ц.-слав. жидъкъ ’вадкі’. Ст.-рус. жидкий ’негусты, вадкі’. Прасл. *židъkъ утворана з суф. прыметніка *‑ъk‑ (як салодкі і інш.). І.‑е. корань *gu̯eid(h) ’жыжа, гразь’: грэч. δεῖσα ’гразь’, арм. gēǰ ’рэдкі’. Покарны, 1, 469; Фасмер, 2, 53; БЕР, 1, 549. Непераканаўчыя паралелі з герм. і іншых і.-е. моў прыводзіў Младэнаў (160); цікавыя, але няпэўныя балт. паралелі (літ. giẽdrùs, giẽdras ’ясны, празрысты’) дае Махэк₂ (727): іх адносяць да і.-е. кораня *gu̯hei (Покарны, 1, 488; Фрэнкель, 128), сувязь з якім слав. кораня семантычна няпэўная. Прапанова Ваяна (BSL, 31, 44) пра суадносіны *židъkъ з *žica, *žila (семантычна вадкі — гнуткі) не абгрунтоўвалася.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ртуць, ‑і, ж.
Хімічны элемент, вадкі цяжкі метал серабрыста-белага колеру.
•••
Грымучая ртуць — выбуховае хімічнае рэчыва ў выглядзе крышталічнага белага парашку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ва́дкасць ’вадзяністасць, порыстасць; няшчымнасць’ (Гарэц.): «Хлеб часам вадак, часам цясцян». Да вадкі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адтапі́ць, -таплю́, -то́піш, -то́піць; -то́плены; зак., што.
1. Падаграваючы, прымусіць аддзяліцца, стваро́жыцца.
А. кіслае малако.
2. Расплавіўшы, ператварыўшы ў вадкі стан, аддзяліць адно рэчыва ад другога.
А. усе прымесі з сала.
|| незак. адто́пліваць, -аю, -аеш, -ае і адтапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзёгаць, -гцю, м.
Цёмны смалісты вадкі прадукт, які атрымліваецца шляхам сухой перагонкі дрэва, торфу або каменнага вугалю.
Змазаць боты дзёгцем.
◊
Лыжка дзёгцю ў бочцы мёду — пра што-н. малое, здольнае атруціць, сапсаваць вялікае.
|| прым. дзёгцевы, -ая, -ае і дзягця́рны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цяку́чы, -ая, -ае.
1. Вадкі, здольны цячы.
Цякучыя і сыпучыя целы.
2. Які працякае, дзіравы.
Цякучае вядро.
3. Які знаходзіцца ў руху; праточны (пра ваду).
4. перан. Які часта мяняецца; непастаянны, няўстойлівы.
|| наз. цяку́часць, -і, ж. (у 1 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Раста́ць ’перайсці ў вадкі стан пад уздзеяннем цяпла’, ’знікнуць, рассеяцца’ (ТСБМ, Сцяц.), роста́ць ’распусціцца; адтаяць’ (ТС). Гл. таяць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адтапі́ць, ‑таплю, ‑топіш, ‑топіць; зак., што.
1. Падаграваючы, прымусіць згарнуцца, аддзяліцца; стварожыць (пра малако).
2. Ператварыць у вадкі стан; растапіўшы, расплавіўшы, аддзяліць адно рэчыва ад другога. Адтапіць сала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гваздзі́к, ‑а, м.
Травяністая расліна сямейства гваздзіковых з пахучымі кветкамі чырвонага, ружовага або белага колеру. Скрозь зелянелі вадкі і агародчыкі з ярка-чырвонымі ружамі і пахучымі гваздзікамі. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераахаладжэ́нне, ‑я, н.
Занадта моцнае ахаладжэнне. // Спец. Ахаладжэнне вадкасцей ніжэй тэмпературы замярзання (без пераходу іх у цвёрды стан), а пары і газаў — ніжэй тэмпературы кандэнсацыі (без пераходу ў вадкі стан).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)