продолжа́ть несов.
1. (вести дальше начатое) праця́гваць, прадаўжа́ць, до́ўжыць; однако лучше переводить сочетаниями соответствующих глаголов с наречием дале́й;
он продолжа́л чита́ть ён чыта́ў дале́й;
она́ продолжа́ла идти́ по доро́жке яна́ ішла́ па даро́жцы дале́й;
он продолжа́л расска́з ён раска́зваў дале́й;
продолжа́йте в том же ду́хе гавары́це (рабі́це) дале́й такса́ма;
продолжа́ть стро́йку до́ма ве́сці дале́й (праця́гваць) будаўні́цтва до́ма;
продолжа́ть чьё-л. де́ло ве́сці дале́й (праця́гваць) чыю́-не́будзь спра́ву;
продолжа́ть каки́е-л. тради́ции праця́гваць (прадаўжа́ць) які́я-не́будзь трады́цыі;
2. (делать более длительным по времени) праця́гваць, прадо́ўжваць, до́ўжыць; (отсрочивать) адтэрміно́ўваць; см. продо́лжить 2;
3. (увеличивать, удлинять в пространстве) прадо́ўжваць, до́ўжыць; см. продо́лжить 3;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Адку́ль (ст.-бел. откуль (1347) (Нас. гіст.) таксама як адсюль (гл.), адтуль (гл.) узнікла як кантамінаванне двух радоў форм адколь, адсель, адтоль і куды, сюды, туды. Параўн. прыклады аналагічных працэсаў у Бернекера, РФВ, 48, 3–4, 224–225.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Апу́дзіла ’пудзіла’ (Янк. I). Сюды ж апу́дала ’чалавек неахайнага выгляду, сонны, непаваротлівы’ (Куч.), а таксама опу́дына ’шырокае не па памеры адзенне’ (Клім.). Укр. опудало ’пудзіла’. Утвораны ад дзеяслова пудзіць (гл.), як і пудзіла з пратэтычным ці прэфіксальным а‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ба́ер ’сажалка, ставок, рыбнік’ (Нас., Яшкін). Запазычанне з польск. дыял. bajor ’тс’ (таксама bajoro, bajura і да т. п.), паходжанне якога вельмі спрэчнае (або з ням. Weiher ’тс’, або з *banior да прасл. *banʼa, гл. Слаўскі, 1, 26).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Балы́к. Рус. балы́к, укр. бали́к (з XVIII ст.). Запазычанне з цюрк. моў (тур., крым.-тат., азерб. і г. д. balyk ’рыба’). Локач, 18; Фасмер, 1, 119; параўн. яшчэ Шанскі, 1, Б, 27. Гл. таксама Заянчкоўскі, Stud. orient., 37.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бружме́ль ’расліна Lonicera L.’ (Кіс.). Назва няяснага паходжання. Бружме́ль — гэта таксама ’брызгліна’. Відавочна, назва была перанесена з брызгліны на бружмель. Этымалогія слова бружме́ль няясная, ёсць шмат варыянтаў (гл. пад брызглі́на). Вопыт этымалагізавання (няпэўны!), Махэк₂, 69 (пад brslen ’брызгліна’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Брух ’жывот, страўнік’ (Др.-Падб., Сцяшк. МГ). Зыходзячы з формы слова, запазычанне з польск. brzuch ’тс’. Параўн. бру́ха (там і літ-pa). Параўн. таксама і ст.-рус. брюхъ (паралельна да брюхо), якое можа сведчыць супраць версіі пра запазычанне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Брыні́ты ’свярбець (аб ране)’ (палес., Клім.). Таго ж паходжання, што і брыня́ць ’набухаць’ (гл.). Па сваёй форме брыні́ты дакладна адлюстроўвае *brьněti, а па значэнню вельмі блізкае да брыня́ць. Гэта даказвае, што і брыня́ць таксама можа паходзіць ад *brьněti.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Валаво́кі (БРС). З рус. волоокий, якое з’яўляецца калькай грэч. βοῶπις ’валавокі’ (Шанскі, 1, В, 151). Аднак варта прыняць пад увагу дыялектную назву расліны валавока ’крапіўнік’, макед. волоока ’мальва лясная’. Параўн. таксама рус. смал. волопокий ’з вялікімі вачыма’, волоплястый.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Валхві́ць ’лячыць’ (Пал.); ’песціць, цацкацца’ (Юрч.). Другое значэнне метафарычнае. Валхвіць ’лячыць’ да волхв ’знахар’, параўн. рус. волхвовать, волшить, волшебничать, волшебствовать ’знахарыць, загаварваць’. Параўн. семантычныя суадносіны варажыць і урач (гл. Коген, Запіскі, 191). Гл. таксама Вайян, RÉS, 1961, 144.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)