ну², часц.
1. пыт., часта ўжыв. з папярэднім «ды». Выражае здзіўленне сказаным, па знач. адпавядае словам «няўжо», «ці праўда?»
Чуў, што сусед жэніцца? — Ды ну?
2. узмацн. Надае сказам большую выразнасць, падкрэслівае значэнне таго ці іншага слова.
Дзяўчына, ну, як лялька!
3. сцвярдж. Так, ага, але (разм.).
Ці праўда, што ты цяпер камерцыйны дырэктар? — Ну.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сажму́рыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
Абл. Прыжмурыцца. Яраш хітра сажмурыўся: — Нешта ў цябе вочы заспаныя. Няўжо ад працы? Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ла́сне ’няўжо, ці, хіба, уласна’ (Сцяшк., Др.-Падб., КТС), ласьня ’хіба’ (Янк. Мат.). Запазычана са ст.-польск. właśnie, włośnie ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
агы́ркнуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.
Разм. Тое, што і агрызнуцца (у 2 знач.). — Патушы лямпу, — сказаў.. [Сяргей]. — Няўжо ж так пакіну! — агыркнулася.. [Маня]. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змаршчы́нець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Зрабіцца маршчыністым, пакрыцца маршчынамі. — Яна ці не яна? Няўжо гэта яна? Не можа быць. Так змаршчынець... Толькі вочы. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зына́чыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.
Разм. Перайначыцца, перамяніцца. — А божачка мой, дык няўжо ж я так зыначылася, што ты цёткі Каці не пазнаў. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бязла́ддзе, ‑я, н.
Разм. Адсутнасць або парушэнне ладу, парадку ў чым‑н.; беспарадак. Бязладдзе гукаў. □ Мітусіліся па цэху людзі, — кожны нешта рабіў, нешта некуды нёс. Няўжо ў гэтым бязладдзі і мітусні быў пэўны парадак, няўжо ўсё гэта нехта прадумаў і спланаваў, нехта гэтым кіруе?.. Краўчанка. Тут [ля штаба] было сёння бязладдзе, якое гаварыла, што людзі сюды вярнуліся нядаўна і вельмі стомленыя. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
не́быль, ‑і, ж.
Тое, чаго не было, не бывае; небыліца. [Бабейка:] — Няўжо, калі часам узвядуць на мяне якую небыль, ты не закінеш слова, Сямён Іванавіч? Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зваля́лы, ‑ая, ‑ае.
Які доўга ляжаў без выкарыстання; заваляшчы. — Навошта ж, Адам, нясеш ты сыры канчур, ды яшчэ няструганы? Няўжо не бачыш, што дошка звалялая, забітая пяском? Мыслівец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бу́дто
1. союз бы́ццам; (словно) ні́бы, нібы́та; (как будто) як бы́ццам, ні́бы;
2. частица (разве) хі́ба; (неужели) няўжо́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)