мардава́цца, -ду́юся, -ду́ешся, -ду́ецца; -ду́йся; незак.
1. Выбівацца з сіл, знясільвацца.
2. Мучыцца, пакутаваць (разм.).
М. над цяжкай задачай.
|| зак. замардава́цца, -ду́юся, -ду́ешся, -ду́ецца; -ду́йся і змардава́цца, -ду́юся, -ду́ешся, -ду́ецца; -ду́йся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
праму́чыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.
Разм.
1. Зведаць муку, мучэнні.
2. Мучыцца некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праму́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго.
Разм.
1. Памучыць, прымусіць мучыцца.
2. Мучыць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
томи́ться
1. (мучиться) му́чыцца; (страдать) паку́таваць; (изнывать) знемага́ць; (скучать) нудзі́цца;
томи́ться в тюрьме́ паку́таваць (му́чыцца) у турме́;
томи́ться тоско́й му́чыцца (знемага́ць) ад тугі́;
томи́ться в ожида́нии чего́-л. нудзі́цца (знемага́ць), чака́ючы чаго́-не́будзь;
2. кул. тушы́цца;
3. страд. му́чыцца; мардава́цца; мары́цца; тамі́цца; тушы́цца; см. томи́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
издёргиваться
1. ту́зацца, нервава́цца, му́чыцца;
2. страд. сашмо́ргвацца; саскуба́цца, выскуба́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адму́чыцца, ‑мучуся, ‑мучышся, ‑мучыцца; зак.
Прамучыцца пэўны час. [Дзед:] — Я і так буду ўсё жыццё локці сабе кусаць — гэта ж праз мяне ты амаль цэлы год у канцлагеры адмучыўся, ледзь жывы астаўся. Сачанка. // Скончыць, перастаць мучыцца. // Памерці; смерцю пазбавіцца ад мук. — Гарыць увесь [пра закатаванага фашыстамі да непрытомнасці хлопчыка] ... Дзе толькі сілы бяруцца! Тут і мужык не вытрымае ... Той, што сувязны быў, памёр. Адмучыўся бедалага. Бураўкін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паму́чыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.
Мучыцца некаторы час. [Максім:] — Не трэба так абыякава адносіцца да яго пачуцця.. Не кахаеш — так і скажы. Хлопец памучыцца і супакоіцца. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ту́зацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.
1. Рабіць хуткія, рэзкія рухі, рыўкі.
Бездапаможна т. ў вадзе.
2. Мучыцца, робячы што-н. (разм.).
Т. на сваім палетку.
3. Штурхаць адзін аднаго, біцца, змагацца (разм.).
Хлопчыкі тузаліся.
|| аднакр. тузану́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
велікаму́чанік, ‑а, м.
Назва, якую праваслаўная царква прысвойвала тым паслядоўнікам хрысціянства, якія, паводле паданняў, перанеслі самыя цяжкія мукі за веру. // Уст. Пра чалавека, які многа пакутуе, мучыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кавэ́нчыцца ’мучыцца перад смерцю’ (Гарэц.), кавэнчыць ’выпрошваць плачучы’ (Др.-Падб.), кавэнчыцца ’пакутаваць (ад фізічнага болю)’ (Жд. 2), кавэнчыцца ’хварэе’ («калі дзіця плачэ і паводзіць сябе неспакойна») (полац., Нар. лекс.), ’мучыцца, пакутаваць (ад раны, ад болю)’ (віц., стаўбц., Нар. сл.), кавэнчыць ’мучыць’ (Нас.), ’вельмі мучыцца’ (стол., Нар. лекс.), кавэнчыцца ’цацкацца, насіцца’ (Юрч.). Адносна этымалогіі гл. кавенчыцца (адаптаваная фанетычная форма).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)